Amasiko nezinkolelo ngokuvamile ziyahlukahluka futhi i-ethnocentrism ukwahlulela elinye isiko ngokusekelwe kumbono wesiko lomuntu futhi lesi sihloko, sizobe sixoxa ngezibonelo ze-ethnocentrism.
Kungokwemvelo yomuntu ukwahlulela lokho esingakuqondi ngokugcwele noma esingakwamukeli. Iqiniso liwukuthi siphila ezweni elinamasiko, izinkolelo, inkolo nolimi oluhlukahlukene.
Akuhlakaniphile ukulindela ukuba abanye abantu benze kanjalo wamukele isiko lakho noma wahlulele ezabo ngoba ucabanga ukuthi ezakho zingcono kakhulu. Yilokhu abantu abaningi ababhekana nakho lapho bevakashela kwamanye amazwe.
Awukhulumi ulimi oluthile noma ugqoke ngendlela abanye abayibona ifanelekile. Ubonwa njengomuntu oyinqaba futhi oyisidala ngoba kulindeleke ukuthi ujwayelane nesiko ongalazi.
Iyini i-Ethnocentrism?
I-Ethnocentrism yahlulela elinye isiko ngokombono wesiko lomuntu siqu. Kuwuhlobo lokuchema olwahlulela elinye isiko, elibheka njengelibi noma alilungile ngenxa yezinkolelo, izindinganiso, nezenzo zalo.
I-Ethnocentrism iphinde ibandakanye ukucabanga kokuthi elinye isiko lingaphansi kwesiko lomuntu. Uma isiko nezinkolelo zabanye abantu zingahambelani nesiko elithile, khona-ke abantu kungenzeka bahluke ngokwezizwe.
Masingahluleli amasiko esingawajwayele.
Funda futhi: Kuyini Ukuhlukahluka Kwamasiko Futhi Kungani Kubalulekile?
Isiphi Isibonelo Esihle Se-Ethnocentrism?
Ngokuvamile, kunezibonelo ezimbalwa ze-ethnocentrism kodwa isibonelo esihle sakho sichaza ukuthi kufanele ubheke kanjani emehlweni omuntu lapho ukhuluma naye.
Lokhu kuvame kakhulu esikweni laseMelika kodwa kwamanye amasiko, akufanele ubheke umuntu emehlweni uma ukhuluma naye.
Umqondo wokuvala amehlo omuntu lapho ukhuluma naye noma ungakwenzi lokho yizibonelo ezimbili zokuvumelana kwamasiko.
Kodwa-ke, kuba yi-ethnocentrism lapho amasiko amabili ekholelwa ukuthi ukubuka emehlweni omunye umuntu noma ukungenzi kanjalo kuwumkhuba ongcono kunomunye.
Izibonelo ze-Ethnocentrism
Ake sihlole izibonelo ze-ethnocentrism.
#1. I-Imperialism
I-Imperialism ichazwa njengenqubomgomo yokwandisa igunya lezwe ngokuzuza indawo noma ngokudala ukubusa kwezomnotho nepolitiki kwamanye amazwe.
I-imperialism yaseYurophu iyisibonelo esihle kakhulu sokuchaza leli gama. AbaseYurophu bahlasela amazwekazi afana ne-Afrika, iMelika kanye nezwekazi elincane laseNdiya.
Amazwe aseYurophu ahlanganisa izizwe eziningi emhlabeni wonke ayisibonelo sobandlululo. Babezibona bephakeme futhi bephucuzekile ngakho base besesimweni sokuqoqa lezi zizwe ezingathuthukile.
AbaseBrithani bahlasela izwekazi lase-Australia lapho bamemezela khona i-Australia terra nullius (izwe elingelamuntu). Ukuhlasela kwaholela ekucindezelweni kwabantu boMdabu kanye namasiko ahlukahlukene abomdabu asulwa.
#2. I-Enthnocentrism kuma-Movie
Isibonelo se-ethnocentrism savezwa efilimini yaseHollywood Umshado Omkhulu WamaGreki Amafutha. Kule filimu umndeni wamaGreki uyazifela ngesiko lawo.
Umndeni ucabanga ukuthi isiko lawo lihamba phambili futhi ufuna kuphela izingane zawo ukuthi zifunde ezikoleni zamaGreki, futhi zifunde umlando nolimi lwesiGreek. Uma izingane zabo zingashada nanoma ubani, kumelwe zibe ingxenye yomphakathi wamaGreki.
Umndeni wamaGreki kwadingeka wenze isinqumo esinzima lapho indodakazi yabo inquma ukushada nomfana ovela ngaphandle komphakathi wamaGreki.
Esinye isibonelo se-ethnocentrism savezwa kule filimu Ubaba. Ibonise ukuphawula okubandlulula ngabantu base-Afrika baseMelika kanye nokubusa kwabesilisa emphakathini wase-Italy. Lezi zonke izibonelo ze-ethnocentrism eziboniswa kulawa mafilimu aseHollywood.
#3. I-Consumer Ethnocentrism
I-ethnocentrism yabathengi yenzeka lapho abathengi ukwahlulela abanye abantu ngokuthenga izimpahla ezivela kwamanye amazwe esikhundleni sezimpahla ezikhiqizwa kuleli.
Abantu bangathenga noma yiziphi izimpahla abazithandayo uma nje bengakwazi ukuzikhokhela. Umbono wabanye akufanele unqume lokho okuthandwa abanye.
Isibonelo, uma isakhamuzi saseMelika sithanda ukuthenga nokushayela izimoto zaseJapan, akuhlakaniphile ukwahlulela ngoba wonke umuntu uyazi ukuthi ufunani nokuthi kungani ethenga imikhiqizo yakwamanye amazwe.
I-ethnocentrism yabathengi ingenye yezinkinga esibhekene nazo namuhla. Labo abathintekayo kulo mbono omubi bakholelwa ukuthi ukuthenga izimpahla zakwamanye amazwe kuwukungathandi izwe futhi kusiza kuphela ekwakheni umnotho wangaphandle kunomnotho wakuleli.
Funda futhi: Amathiphu Ezempilo Yengqondo Kubafundi
#4. Ukwahlulela Amanye Amazwe Adla Amasiko
Abantu abazidli izinja e-United States kodwa zikhona izindawo lapho inyama yenja ithathwa njengomuthi wokugula.
Ukudla ingulube yaseGuinea kungase kunyanye kumuntu waseMelika kodwa hhayi kumuntu wasePeru. Uma abantu baseMelika bezizwa bekhululekile ukudla inkukhu, akufanele bacabangele ukudla ezinye izilwane njengento enengekayo.
Kwezinye izingxenye zomhlaba, abantu badla ezinye zezilwane eziyinqaba. Akufanele bahlulelwe noma bagxekwe ngokukhetha kwabo ukudla.
#5. I-Ethnocentrism kanye Namasiko
Ngokuvamile, wonke amasiko emhlabeni ngandlela thize angowobuhlanga. Sivame ukukhuthaza ukuphakama kwesiko lethu ngaphezu kwamanye amasiko. Ngokwenza lokhu, sithuthukisa i-ethnocentrism singahlosile.
Kukhona njalo inkolelo yokuthi isiko lethu lingcono kunomunye umuntu. kusenza sizizwe singcono njengabantu kodwa ngakolunye uhlangothi, kugqugquzela ukucwasana ngokobuhlanga.
#6. Umqondo Wokungabi Nezwi
Ukukhula emphakathini lapho uzwa khona isisho esisodwa kuphela kukwenza ucabange ukuthi awunaso isisho.
IsiNgisi siwulimi olukhulunywa kakhulu futhi kulula ukuthola indlela yokuphimisa lapho kukhuluma isikhulumi esingesona somdabu.
Uma usuphile impilo yakho yonke uzwa isisho esisodwa nje, abanye abantu abakhulumayo bangase bahlekise kuwe. Ngalesi sikhathi ukholelwa ukuthi noma ubani ongakhulumi njengawe unezwi kanti wena awunawo.
Iqiniso liwukuthi unezwi futhi uma uvakashela phesheya, abantu bazokutshela lokho. Nawe uzosho okufanayo ngabantu ohlangana nabo phesheya.
#7. Ukunikeza Amagunya Emikhosini Yenkolo Yabanye
Esinye sezibonelo ezingezinhle ze-ethnocentrism sihlanganisa ukungahleleki kwamasiko nemikhosi yenkolo.
Isibonelo salolu hlobo lwe-ethnocentrism ukucindezelwa kwamaSulumane ama-Uyghur eNyakatho-ntshonalanga yeChina. Ngokusho kwe-helpprofessors.com, ngo-2014, uhulumeni waseShayina wazama ukumisa ukugujwa kweRamadan eXinjiang.
Lesi isibonelo sesiko eliphezulu elicindezela isiko labantu abambalwa. Isiko lengcosana liyacindezelwa ukuze isiko elibusayo liqhubeke nokugcina nokuthuthukisa amasiko nemikhuba yalo.
#8. Kulindeleke Abanye Bakhulume IsiNgisi
IsiNgisi singesinye nje salezi izilimi ezikhulunywa kakhulu emhlabeni. Abantu bavela emazweni ahlukahlukene futhi bakhuluma izilimi ezihlukahlukene.
Ukulindela ukuthi abanye abantu bakhulume isiNgisi ngisho noma uphesheya kuyisimungulu. Yebo, isiNgisi singaba ngolunye lwezilimi ezikhulunywa kakhulu emhlabeni wonke kodwa akusho ukuthi wonke umuntu ukhuluma isiNgisi.
EMelika, abanye abantu bazizwa bekhululekile lapho bebona umuntu ofudukayo ekhuluma ulimi okungelona isiNgisi. Lokho wukucwasa noma ungakhulumi ngakho.
IsiNgisi akulona ulimi olusetshenziswa umhlaba wonke futhi akufanele siphatheke kabi uma sihlangana nabantu abangasikhulumi noma baphatheke kabi uma kukhona okubhalwe ngolunye ulimi.
#9. I-Australia Stolen Generations
Isiko laseYurophu lacindezela amasiko endabuko e-Australia.
Ekuqaleni kwawo-1900 nawo-1970, izingane zaboMdabu zazihlukaniswa nemindeni yazo. Izingane zafakwa ngaphansi kwesivikelo nokunakekelwa kwamaNgisi ase-Australia.
Lolu bekuwuhlelo oluhlelekile lokucindezela isiko lendabuko le Abomdabu base-Australia. AbaseYurophu babekholelwa ukuthi isiko labo liphakeme kunesiko lendabuko.
Kwenziwa imizamo yokuqinisekisa ukuthi izingane zezinhlanga ezixubile ngeke zamukele amasiko noma izinkolelo zabomdabu. Ukuzama ukucisha isiko loMdabu kungenye yezibonelo ezingezinhle ze-ethnocentrism.
Funda futhi: Ithiyetha yamaGreki - Amaqiniso ayi-7 Awusizo Kubafundi
#10. I-Ethnocentrism Ezikhungweni Zezemfundo
I-Ethnocentrism ikhona ezikhungweni zemfundo ezihlukahlukene emhlabeni jikelele. Ongoti bayavumelana ngokuthi ikharikhulamu yesikole kufanele yehluke esikhundleni sokugxila entweni ethile.
Isibonelo, ikharikhulamu yomlando kufanele igxile kuwo womabili umlando wamazwe athuthukile nasathuthuka. Ngaphandle komlando wamazwe asathuthuka namazwe angathuthukile kuyisibonelo sobandlululo ezikoleni.
Kubalulekile ukufundisa abafundi ngomlando namasiko emiphakathi eyidlanzana. Othisha kufanele bakugweme ukwenza noma yiziphi izinkulumo ezicwasayo kubafundi abavela emiphakathini eyidlanzana.
#11. Ukwahlulela Izingubo Zabesifazane
Emasikweni ahlukene emhlabeni wonke izingubo zabesifazane ziyehluka kwezabesilisa. Kwamanye amasiko, abesifazane bagqoka ngokuvumelana nesimo sabo somshado. Abesifazane abashadile babonakala ngezingubo zabo.
Emasikweni aseNtshonalanga naseYurophu, abesifazane bagqoka ama-bikini uma besogwini lolwandle. Amanye amasiko emhlabeni anemibono ehlukene ngendlela abesifazane okufanele bagqoke ngayo.
Ukugqoka i-bikini kuthathwa njengokungafaneleki, ikakhulukazi esikweni lamaSulumane. Abesifazane akufanele baveze imizimba yabo noma izinwele zabo zemvelo.
Abanye abantu bangabona lokho njengokucindezelwa kwabantu besifazane. Sisekhulwini lama-21 futhi abesifazane kufanele bavunyelwe ukugqoka izingubo abazithandayo.
Kungase kube nengxube ye-ethnocentrism phakathi kwamasiko amabili anemibono ehlukene ngezingubo zabesifazane. Isiko elithile lingase libone abesifazane abagqoke ama-bikini njengabafanelekile, kuyilapho elinye likubona njengengubo engcolile.
#12. IJalimane lamaNazi
U-Adolf Hitler wayekholelwa ukuthi uhlanga lwama-Aryan lwaluphakeme kunanoma yiluphi olunye uhlanga futhi ikhambi lokulondoloza lobu bukhulu kwakuwukuqothulwa kohlanga. UHitler wayekholelwa ukuthi amaJuda kufanele asuswe ebusweni bomhlaba.
UHitler wayephethe futhi wayala ukuba kubulawe izigidi zamaJuda. Lapho esekhathele ukubulala amaJuda ngezibhamu, amaNazi akha amagumbi egesi emakamu okuhlushwa ahlukene kulo lonke elasePoland.
AmaJuda ayenamakhono ngaleso sikhathi ayephoqelelwa ukusebenza kanzima emakamu okuhlushwa. Ezibonelweni ze-ethnocentrism kulolu hlu, lokhu kubi kakhulu.
Funda futhi: Uhlu Lwezibonelo Zokungabi Nabulungisa Komphakathi (Amathiphu Wabafundi)
#13. I-Chopstick VS Western Cutlery
Isiko laseNtshonalanga libe nomthelela emasikweni amaningana emhlabeni jikelele, ikakhulukazi ezindaweni ezifana nemfashini nokudla. Amazwe amaningi emhlabeni jikelele asebenzisa i-Western cutlery lapho edla.
Amazwe aseNtshonalanga awawathinti amasiko amaningi ase-Asia. Yingakho amasiko amaningi ase-Asia esagcina isiko nenkolo yawo yendabuko.
I-chopstick ingase ibe ithuluzi elingavamile lokudla kubantu baseMelika abaningi, kodwa ilungele amaShayina. Okuxakayo eqenjini elithile labantu kuyinto evamile kwamanye amasiko.
#14. INkantolo Yamacala Ezihlubuki yaseSpain
Lokhu kubhekwa njengenye yezibonelo ezimbi kakhulu ze-ethnocentrism yezenkolo emlandweni wesintu. Eminyakeni engaphezu kwamakhulu amathathu, ababusi baseSpain phakathi kwenkolo yamaKatolika banquma ukuthi ubuKatolika bube inkolo ephakeme kulo lonke elaseSpain.
Labo ababengewona amaKatolika ngaleso sikhathi baphoqeleka ukuba baguquke noma babulawe. UbuKatolika babubhekwa njengenkolo engcono kakhulu futhi buphakeme kunezinye izinkolo.
Isiphetho
Ukwahlulela isiko elilodwa ngombono wethu wokuthi isiko kufanele libe njani akuhlakaniphile. Ukuqonda umqondo we-ethnocentrism kusivumela ukuthi sikhombe ukuchema kwethu.
Ukuba yi-ethnocentric akunampilo kwamanye amasiko nezinkolelo. Funda ukuqonda amasiko abanye njengoba kuzokwandisa ulwazi lwakho ngempilo ngokujwayelekile.
Ngethemba ukuthi lesi sihloko sezibonelo ze-ethnocentrism sibe usizo.
Izincomo
- Izibonelo Eziyi-100 Zezimiso Zomphakathi (Amathiphu Wabafundi) 2024
- Izindlela Ezinhle Kakhulu Zokufunda Ulimi Olusha (Izindlela Eziyi-13 Zisekelwe Isayensi)
- Izibonelo ezingu-20 Zezinjongo Ezihlakaniphile Zabafundi ngo-2024
- Izibonelo ezingu-20 Zezinjongo Ezihlakaniphile Zabafundi ngo-2024
- 45 Izibonelo Zamakhono Angcono Kakhulu (Amathiphu kubafundi)
Okubhekwayo
- usizoprofessor.com: 14 Izibonelo Ezinhle Kakhulu Ze-Ethnocentrism (Yabafundi)
- study.com/learn/leson: Iyini I-Ethnocentrism Ku-Sociology - Incazelo & Izibonelo
- umbonofront.com: Izibonelo Eziyi-10 Ze-Ethnocentrism Ukukusiza Ukuyiqonda Kangcono
- https://www.studysmarter.co.uk/explanations/psychology/issues-and-debates-in-psychology/ethnocentrism/
shiya impendulo