Izityalo, njengabantu nezilwanyana, zizidalwa eziphilayo. Oku kuthetha ukuba kufuneka bafumane indlela yokudlulisela ulwazi lwabo lwemfuzo kwisizukulwana esilandelayo. Izityalo zifezekisa oku ngokudala izityalo ezitsha, ezaziwa njengenzala, ngeendlela ezimbini eziphambili: ukuveliswa kwesondo kunye ne-asexual.
Ukuveliswa kwezityalo kunokuvakala kunzima, kodwa akukho nzima njengoko kubonakala. Ubuchule bobuchule obusisiseko abunakuzaliseka kuphela kodwa bunokukunceda ukuba wonge imali ngokunciphisa imfuno yokuthenga izityalo ezitsha. Undoqo ulele ekuqondeni ezona ndlela zisebenzayo zokusasaza izityalo ezithile ozinqwenelayo.
Eli nqaku lijolise ekwenzeni lula ingcamango yokuveliswa kwezityalo kubalimi abaqalayo. Siza kuphonononga zombini ukuzala ngokwesondo kunye ne-asexual kwizityalo, siqhekeza iinkcazo kunye neenkqubo zabo. Ngokufumana ingqiqo kule miba ibalulekileyo, uya kuxhotyiswa ngcono njengomlimi, wenze izigqibo ezizizo malunga nezityalo ofuna ukuzikhulisa.
Nokuba unomdla kukuveliswa kwakhona kwebhotani okanye ujonge nje ukukhulisa izakhono zakho zokulima, esi sikhokelo siya kubonelela ngezimvo ezixabisekileyo ngolwimi oluqondakala lula.
Yintoni ukuVeliswa kweZityalo?
Ukuzala kwezityalo yindlela izityalo eziba nabantwana ngayo. Kwenzeka ngeendlela ezahlukeneyo kwizityalo ezahlukeneyo, njengemithi, iintyatyambo kunye nemifuno. Kukho iindlela ezimbini eziphambili zezityalo ezenza iintsana: ukuveliswa ngokwesondo kunye nokuveliswa kwe-asexual.
Ekuveliseni ngokwesondo, izityalo zenza imbewu. Ezi mbewu zinokutyalwa ukuze zikhule zibe zizityalo ezitsha. Yiba nomfanekiso-ngqondweni wesityalo esenza imbewu encinane ekhula ibe zizityalo ezikhulu.
Ngakolunye uhlangothi, kwi-asexual reproduction, izityalo zenza iintsana ngaphandle kwembewu. Kunoko, zikhula izikhondo ezitsha kunye neengcambu kwiindawo ezincinci ezinqumla isityalo sokuqala. Kufana nesityalo esizibumbayo, sisenza iikopi ezinokukhula zibe zizityalo ezitsha.
Ngoko, ngokubanzi, ukuzala kwezityalo konke malunga nendlela izityalo ezenza ngayo izizukulwana ezitsha. Ezinye izityalo zikwenza oko ngokwenza imbewu, ngoxa ezinye zikwenza ngokukhulisa amalungu amatsha. Isityalo ngasinye sinendlela yaso yokuvelisa, kwaye iyamangalisa indlela esenza ngayo!
Funda kwakhona: Izityalo zeHosta: Indlela yokukhulisa kunye nokunyamekela iiHosta
Inkqubo yokuzala ngokwesondo kwizityalo
Ukuzala ngokwesondo kwizityalo yinkqubo enomdla eyohluka phakathi kweentlobo ezahlukeneyo. Izityalo zegadi ezibandakanya ukuzala ngokwesondo ngokuyintloko zii-angiosperms, ezizizityalo ezidubulayo. Ngokungafaniyo nee-gymnosperms ezifana ne-conifers, i-angiosperms ilandela ulandelelwano oluthile lweziganeko ukuzisa ubomi obutsha emhlabeni.
1. IMeiosis
Izityalo zidinga indlela ekhethekileyo yokulungiselela ukwenza izityalo ezitsha. Le nkqubo ibizwa ngokuba yi<em>meiosis, uhlobo oluthile lokwahlukana kweeseli. Kwi-meiosis, iiseli zesityalo zahlula iichromosome zazo zibe ziiseli zekhromozomi enye, ezibizwa ngokuba iiseli zehaploid.
Ezi seli zikhethekileyo, ezaziwa ngokuba ziigametes, zidlala indima ebalulekileyo ekuveliseni. IiGametes zifana neebhloko zokwakha zezityalo ezitsha, ezifana nendlela amadlozi kunye neeseli zeqanda ezisebenza ngayo kwizilwanyana. Ke, i-meiosis yindlela izityalo eziyisebenzisayo ukwenza ezi seli zibalulekileyo zokuzala, ziqinisekisa ukuba zikulungele ukwenza izityalo ezitsha.
2. Ukudluliselwa kwembewu
Uninzi lwezityalo eziziyezi zizityalo ezidubulayo, kwaye zifuna ukudluliselwa kwepoleni ukuze zichumise. Ukudluliselwa kwepoleni kwenzeka xa iintyatyambo kwisityalo zitshintshiselana ngeeseli zokuzala. Kukho iindidi ezimbini: ukudluliselwa kwepoleni phakathi kwezityalo ezibini ezahlukeneyo kunye nokuziphendulela ngaphakathi kwesityalo esinye.
Izityalo ezidubulayo zineendawo ezibalulekileyo zokusasaza imbewu. Anamalungu angamadoda, abizwa ngokuba yi-stamens, anee-anthers ezibambe iinkozo ze-pollen. Kananjalo banamalungu abasetyhini, abizwa ngokuba zii-carpels okanye ii-pistils, ezibandakanya i-stigma kunye nama-ovules. Inkqubo ebalulekileyo ibandakanya ukuhanjiswa kwepollen ukusuka kwi-anther ukuya kwibala.
Iinyosi, amabhabhathane, amalulwane okanye umlimi onenyameko unokuwudlulisela umungu. Indlela ihlala ifana: i-pollinators ihambisa i-pollen ukusuka kwi-anther ukuya kwi-stigma. Ukusuka apho, ihamba ngombhobho we-pollen ukuze ichumise i-gametophyte yabasetyhini, iqinisekisa ukuzala kwesityalo.
3. Ukuchumisa
Emva kokudluliselwa kwepoleni, umzuzu womlingo uyenzeka xa iiseli ezincinci zendoda (isidoda) kunye nemazi (iqanda) zidibana. Badibanisa amandla ukwenza iiseli ezikhethekileyo ezibizwa ngokuba iizygotes, ezineseti ezimbini zeechromosomes. Kwizityalo ezidubulayo, njengezo zivelisa iziqhamo, le nkqubo ibizwa ngokuba kukuchumisa kabini.
Olu manyano lufana nomqondiso wokuba isityalo siqale ukukhulisa isiqhamo. Kufana nesiqalo somntwana wesityalo! Yonke le nkqubo ibalulekile kwizityalo ukuze zivelise kwakhona kwaye zenze imbewu entsha. Ke, xa kusenzeka umvumvuzelwano, kwaye iiseli zenkunzi nemazi zidibana, kufana nendlela yendalo yokuthi, “Masidale into entsha!”
Ngokuqhelekileyo, emva kokuba i-pollen kunye namaqanda zidibene, zidibanisa ukwenza iseli ekhethekileyo, kwaye oko kukuqala kwesityalo somntwana. Oku kubaluleke kakhulu kwizityalo ezidubulayo kuba kukhokelela ekukhuleni kweziqhamo, eziqulethe imbewu yezityalo ezitsha. Indalo inendlela yayo yokuqinisekisa ukuba izityalo zihlala zikhula kwaye zizenzela ngakumbi!
Inkqubo yokuveliswa kwe-Asexual kwizityalo
Izityalo zingenza izityalo ezitsha ngaphandle kokufuna imbewu okanye ukudluliselwa kwembewu - oku kubizwa ngokuba yi-asexual reproduction. Ilula kakhulu kunenkqubo yokuzala ngokwesondo kwizityalo. Kukho iindlela ezimbalwa eziqhelekileyo zezityalo zokwenza oku ezigadini: ezihlumayo kunye neembaleki.
Ezinye izityalo, ezifana nejinja kunye netswele, zisebenzisa indlela elula. Zikhula izikhondo ezongezelelweyo kwizikhondo zazo ezijika zibe zizityalo ezitsha ngokupheleleyo. Yicinge njengokuzenzela ikopi yabo.
Ezinye izityalo, njengamaqunube, zinesiqu esikhethekileyo esibizwa ngokuba zii-stolons. Ezi ziqu zihamba emhlabeni, kwaye xa zifumene indawo efanelekileyo, zikhula iingcambu kwaye zenze isityalo esitsha. Kufana nokuba isityalo sithumela imbaleki ukuba idale ilungu elitsha leqela.
Kwihlabathi lezityalo, ukuzala ngokulinganayo kufana nendlela yendalo yokwenza okuphindwe kabini. Endaweni yokuxhomekeka kwimbewu okanye kwiintyatyambo, ezi zityalo zineendlela zazo ezikhethekileyo zokukhulisa izizukulwana ezitsha. Ke, kwixesha elizayo xa ubona isityalo esitsha kwisitiya sakho, sisenokuba siqale njengehluma elincinane okanye imbaleki ifumana indawo yayo efanelekileyo yokukhula ibe sisityalo esitsha kraca.
Funda kwakhona: Uyikhulisa njani iArugula kwisitiya sakho
Kutheni abagadi beGadi kufuneka baqonde ukuVeliswa kweZityalo
Egadini, ukuzala kwezityalo kubalulekile. Ukwazi izinto ezisisiseko kunceda ukuqinisekisa ukuba izityalo zakho ziyakhula minyaka le, kukusindisa ekuthengeni rhoqo imbewu okanye izityalo. Ukuphanda iindlela zokuzala zezityalo zakho kukukhokelela ekukhetheni indlela efanelekileyo yokusasaza.
Ukuzala kwezityalo kubalulekile ekulondolozeni igadi. Ukuyiqonda lula le nkqubo kukunika amandla okugcina izityalo zakho rhoqo ngonyaka ngaphandle kwesidingo sokuphinda uthenge imbewu okanye izityalo.
1. Ukukhula kwezityalo kwiMbewu
Kwizityalo ezivelisa imbewu, eyona ndlela ilula yokukhulisa ezitsha kukuqokelela nokugcina imbewu eziyivelisayo. Ukuba unemifuno enamagqabi, njenge lettuce, kwaye ufuna ukugcina imbewu yayo, vumela ezimbalwa zazo ziye kwimbewu. Gcina ezinye iintloko emhlabeni de zivelise isiqu seentyatyambo. Emva kokuba i-stalk yeentyatyambo ibonakala, yimboze ngesikhwama sephepha kwaye uvuthulule imbewu kwisikhwama.
Imifuno evelisa iziqhamo, ezifana ne-eggplants, mayivuthwe kancinci kunesiqhelo kwisityalo ngaphambi kokuvuna. Emva koko, vula imifuno, ukhuphe imbewu, uyomise, kwaye uyigcine kwiingqayi. Ngokulandela la manyathelo alula, unokuqalisa kwakhona umjikelo wobomi bezityalo kwixesha lonyaka elilandelayo.
Ukukhulisa izityalo kwimbewu yindlela ethe tye yokuqinisekisa ukubonelelwa ngokuqhubekayo kwemifuno oyithandayo. Nokuba ingamagqabi aluhlaza okanye iziqhamo, ukuqonda iziseko zokuqokelelwa kwembewu kunye nokugcinwa kukuvumela ukuba wonwabele isivuno esiyintabalala unyaka nonyaka.
2. Ukusasaza iziTyalo ngeCandelo
Ukudala izityalo ezitsha ngaphandle kwembewu, ungasebenzisa indlela ebizwa ngokuba yi-division. Oku kubandakanya ukuthatha indawo encinci yesityalo esingumzali esele sineengcambu zayo, isahlule, kwaye siyityale kwindawo eyahlukileyo. Iingcambu zinceda isityalo esitsha siqalise ukufunxa amanzi kunye nezondlo ngoko nangoko.
Ukwahlula kufanelekile kwizityalo ezikhula zizigaqa, ezifana neentyatyambo ezininzi ezihlala ixesha elide kunye neebhalbhu. Ezi zityalo zineziqu ezininzi eziphuma kubunzima obubanzi beengcambu. Kubalulekile ukuqaphela ukuba ulwahlulo aluyi kusebenza kwimithi efana nemithi yepecan enesiqu esinye okanye izityalo ezifana nojongilanga abanesiqu sodwa.
Obu buchule bulula buvumela abalimi ukuba basasaze kwaye bandise ingqokelela yabo yezityalo ngokulula.
Funda kwakhona: Ungayikhulisa njani iDahlias kwigadi yakho yeentyatyambo
3. Ukuzala kwakhona kwezityalo kunye nokusikwa
Ukusikwa yindlela yokwenza izityalo ezitsha ngaphandle kokwahlula isiqu kwiingcambu zayo. Kufana neqhinga lomlingo kwizityalo! Unokusika isiqwenga sesityalo esivuthiweyo, usincamathele emhlabeni, uze usibone sikhula iingcambu namahlumelo amatsha, kanye njengembewu entshulayo. Nangona oku kungasebenza kuso nasiphi na isityalo, ezinye iintlobo zingcono ekukhuleni kweengcambu ukusuka kwi-cuttings.
Izityalo ezifana ne-succulents kunye ne-tubers zilula kakhulu ukwenza ezininzi zokusika. Ngoko ke, endaweni yokujongana nembewu okanye ukwahlula iingcambu kunye neziqu, ungasebenzisa le ndlela yokusika epholileyo ukudala izityalo ezitsha. Kufana nje nokunika isityalo ithuba lesibini lokukhula, kwaye yindlela ecocekileyo yokwandisa isitiya sakho ngaphandle kokuxambulisana okuninzi. Zama ngezityalo zakho ozithandayo kwaye uzibukele ziphindaphindeka!
Shiya iMpendulo