Sự mỉa mai là một công cụ mà người viết sử dụng để thể hiện sự khác biệt giữa những gì chúng ta mong đợi xảy ra và những gì thực sự xảy ra trong một câu chuyện. Chủ yếu có ba loại trớ trêu: kịch tính, tình huống và bằng lời nói.
Sự trớ trêu kịch tính xảy ra khi khán giả biết điều gì đó mà các nhân vật trong truyện không biết. Nó tạo ra sự hồi hộp và đôi khi hài hước vì chúng ta có thể nhìn thấy những sự việc diễn ra khác với các nhân vật.
Tình huống trớ trêu xảy ra khi có sự tương phản giữa những gì chúng ta mong đợi xảy ra và những gì thực sự diễn ra. Kiểu mỉa mai này có thể gây ngạc nhiên và thu hút khán giả bằng cách xoay chuyển câu chuyện theo những hướng bất ngờ.
Sự mỉa mai bằng lời nói liên quan đến sự khác biệt giữa những gì được nói và những gì có nghĩa. Nó thường xảy ra khi ai đó nói điều ngược lại với ý họ thực sự muốn nói, chẳng hạn như mỉa mai hoặc một nhận xét thông minh.
Trong truyện, sự mỉa mai tạo thêm chiều sâu và tình tiết hấp dẫn, khiến khán giả suy nghĩ nhiều hơn về các nhân vật và cốt truyện. Đó là một cách để người viết thỏa mãn mong đợi của chúng ta và khiến chúng ta hứng thú với những sự kiện đang diễn ra.
Trớ trêu là gì?
Trớ trêu là một công cụ kể chuyện nhằm tạo ra sự khác biệt giữa những gì chúng ta mong đợi và những gì thực sự xảy ra. Các tác giả và diễn giả sử dụng sự mỉa mai để làm cho mọi thứ trở nên hài hước, tạo sự hồi hộp hoặc làm nổi bật điều gì đó quan trọng. Nó hoạt động bằng cách thể hiện sự không phù hợp giữa những gì đang xảy ra và những gì chúng ta nghĩ sẽ xảy ra. Sự không phù hợp này có thể thu hút sự chú ý đến một phần của câu chuyện, tính cách của nhân vật hoặc chủ đề tổng thể.
Hãy tưởng tượng bạn đang mong đợi một điều trong một câu chuyện, nhưng điều ngược lại lại xảy ra, khiến bạn bật cười hoặc khiến bạn đứng ngồi không yên. Sự thay đổi hoặc mâu thuẫn bất ngờ đó chính là điều khiến sự trớ trêu trở nên thú vị. Nó tạo thêm chiều sâu cho cốt truyện, tiết lộ nhiều hơn về các nhân vật và giúp truyền tải các ý chính một cách mạnh mẽ. Vì vậy, khi bạn gặp tình huống trớ trêu trong một cuốn sách, bộ phim hoặc cuộc trò chuyện, hãy nhớ rằng nó giống như một điều bất ngờ giúp kể một câu chuyện hay hơn, hấp dẫn hơn.
Cũng đọc: 15 ví dụ về chủ đề trong văn học
Lịch sử trớ trêu?
Mặc dù Alanis Morissette đã đưa ra sự mỉa mai nổi tiếng nhưng cô ấy lại không nghĩ ra điều đó. Công lao đó thuộc về một nhân vật Hy Lạp tên là Eiron, một kẻ yếu thế đã khéo léo sử dụng trí thông minh để vượt qua người khác. Điều này đã sinh ra thuật ngữ Hy Lạp “eironeía”, có nghĩa là “sự thiếu hiểu biết bị ảnh hưởng có chủ ý”. Sau đó, nó được chuyển sang tiếng Latin với tên “ironia”, cuối cùng trở thành một từ tượng hình tiếng Anh được sử dụng rộng rãi trong thế kỷ 16.
Trong văn học, sự mỉa mai đóng vai trò như một thông điệp bí mật của tác giả gửi đến người đọc, bổ sung thêm những tầng ý nghĩa và sự hài hước tiềm ẩn. Nó xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như tình huống trớ trêu, trong đó kết quả thách thức những kỳ vọng, giống như một trạm cứu hỏa bốc cháy—một tình tiết bất ngờ. Ngoài ra còn có sự trớ trêu đầy kịch tính, khi khán giả biết điều gì đó mà các nhân vật không biết, tạo ra sự căng thẳng rõ rệt. Và đừng bỏ qua sự mỉa mai bằng lời nói, trong đó lời nói khéo léo mâu thuẫn với ý nghĩa dự kiến, thường chứa đầy sự mỉa mai hoặc hóm hỉnh.
Sự trớ trêu vượt xa sự xung đột đơn thuần giữa kỳ vọng và thực tế; đó là một công cụ phức tạp được các nhà văn sử dụng để truyền tải chiều sâu, sự hài hước và những tình tiết bất ngờ vào câu chuyện của họ. Giống như một loại gia vị văn chương, sự mỉa mai có sức mạnh biến một câu chuyện đơn giản thành một bữa tiệc thịnh soạn cho tâm trí.
Hiểu ba loại trớ trêu
Trớ trêu thêm một sự thay đổi thú vị cho câu chuyện và cuộc trò chuyện. Có ba kiểu mỉa mai chính mà chúng ta có thể khám phá để hiểu rõ hơn về thiết bị văn học này.
1. Sự trớ trêu đầy kịch tính
Sự mỉa mai kịch tính, còn được gọi là sự mỉa mai bi kịch, xảy ra khi khán giả biết điều gì đó quan trọng mà các nhân vật chính trong câu chuyện không biết. Ví dụ, trong vở kịch “Othello” của William Shakespeare năm 1603, Othello tin tưởng Iago, nhưng khán giả biết rằng Iago đang lừa dối. Một ví dụ khác được tìm thấy trong Bi kịch Hy Lạp “Oedipus Rex” của Sophocles, có niên đại khoảng năm 429 trước Công nguyên. Trong câu chuyện này, khán giả đã biết trước số phận bi thảm của nhân vật chính trước khi anh tự mình phát hiện ra.
Nói một cách đơn giản hơn, sự mỉa mai kịch tính giống như một bí mật mà khán giả nắm giữ, theo dõi các nhân vật vẫn không hề hay biết những thông tin quan trọng. Biện pháp văn học này tăng thêm sự hồi hộp và chiều sâu cho cốt truyện, khiến khán giả bị cuốn hút hơn khi họ dự đoán xem các nhân vật sẽ phản ứng thế nào khi cuối cùng họ phát hiện ra sự thật.
2. Tình huống trớ trêu
Tình huống trớ trêu xảy ra khi mọi việc không diễn ra như chúng ta mong đợi. Lấy ví dụ câu chuyện nổi tiếng của O. Henry, “Món quà của pháp sư” (1905). Trong câu chuyện này, một người vợ quyết định bán mái tóc dài của mình để mua một sợi dây chuyền cho chiếc đồng hồ yêu quý của chồng. Cùng lúc đó, chồng cô bán đồng hồ để lấy cho cô một chiếc lược chải tóc. Điều đáng ngạc nhiên là cả hai đều không lường trước được rằng những món quà chu đáo của mình sẽ bị hành động của người kia làm suy yếu. Diễn biến bất ngờ này tạo ra tình huống trớ trêu.
Một loại trớ trêu tình huống đặc biệt là trớ trêu vũ trụ, bộc lộ sự không phù hợp giữa thế giới lý thuyết hoàn hảo và thực tế hàng ngày, thực tế. Giống như khi mọi thứ có vẻ hoàn toàn phù hợp trên lý thuyết, nhưng trong đời thực, chúng lại có một bước ngoặt trớ trêu và bất ngờ. Hiểu được tình huống trớ trêu sẽ tăng thêm sự thú vị cho câu chuyện khi chúng ta học cách mong đợi những điều bất ngờ.
Cũng đọc: Cấu trúc song song là gì? Các loại và ví dụ
3. Lời nói mỉa mai
Sự mỉa mai bằng lời nói xảy ra khi ai đó nói điều gì đó nhưng lời nói của họ không khớp với ý nghĩa thực sự của chúng. Nó xảy ra khi người nói thể hiện một điều trong khi thực sự có ý định khác. Điều này tạo ra một tình huống hài hước hoặc mâu thuẫn vì có sự xung đột giữa điều họ muốn nói và điều họ nói.
Có hai loại mỉa mai bằng lời nói chính: nói quá và nói nhẹ. Nói quá có nghĩa là phóng đại, trong khi nói quá nhẹ làm giảm đi tầm quan trọng của một tình huống. Một hình thức mỉa mai bằng lời nói khác là mỉa mai Socrates, trong đó một người giả vờ không biết điều gì đó để khiến người khác tranh luận về quan điểm của họ.
Một ví dụ nổi tiếng về sự mỉa mai bằng lời nói có thể được tìm thấy trong bài luận châm biếm “A Modest Proposal” (1729) của Jonathan Swift. Trong tác phẩm này, Swift thảo luận về một vấn đề nghiêm trọng, nhưng đề xuất mà anh ấy đưa ra quá cực đoan đến mức rõ ràng là anh ấy đang dùng sự mỉa mai để chỉ trích những thái độ phổ biến ở thời đại của mình. Sự mỉa mai bằng lời nói làm tăng thêm chiều sâu và sự hài hước trong giao tiếp bằng cách tận dụng khoảng cách giữa những gì được nói và những gì thực sự có ý nghĩa.
Bình luận