Thực vật, giống như con người và động vật, đều là sinh vật sống. Điều này có nghĩa là họ phải tìm cách truyền thông tin di truyền của mình cho thế hệ tiếp theo. Thực vật đạt được điều này bằng cách tạo ra các cây mới, được gọi là cây con, thông qua hai phương pháp chính: sinh sản hữu tính và vô tính.
Sinh sản thực vật nghe có vẻ phức tạp, nhưng nó không khó như bạn tưởng. Nắm vững các kỹ thuật cơ bản không chỉ mang lại hiệu quả mà còn có thể giúp bạn tiết kiệm tiền bằng cách giảm nhu cầu mua cây mới. Điều quan trọng nằm ở việc hiểu những cách hiệu quả nhất để nhân giống những loại cây cụ thể mà bạn mong muốn.
Bài viết này nhằm mục đích đơn giản hóa khái niệm sinh sản thực vật cho những người mới bắt đầu làm vườn. Chúng ta sẽ khám phá cả sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính ở thực vật, phân tích các định nghĩa và quá trình của chúng. Bằng cách hiểu rõ hơn về những khía cạnh cơ bản này, bạn sẽ được trang bị tốt hơn với tư cách là người làm vườn, đưa ra quyết định sáng suốt về loại cây bạn muốn trồng.
Cho dù bạn chỉ quan tâm đến việc tái tạo thực vật hay chỉ đơn giản là muốn nâng cao kỹ năng làm vườn của mình, hướng dẫn này sẽ cung cấp những hiểu biết có giá trị bằng ngôn ngữ dễ hiểu.
Sinh sản thực vật là gì?
Sinh sản thực vật là cách thực vật sinh con. Nó xảy ra theo những cách khác nhau đối với các loại cây khác nhau, như cây, hoa và rau. Có hai cách chính mà thực vật tạo ra em bé: sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính.
Trong sinh sản hữu tính, thực vật tạo ra hạt giống. Những hạt giống này có thể được gieo để phát triển thành cây mới. Hãy tưởng tượng nó giống như một cái cây tạo ra những hạt giống nhỏ bé có thể phát triển thành những cây lớn.
Mặt khác, trong sinh sản vô tính, thực vật tạo ra con không có hạt. Thay vào đó, họ mọc thân và rễ mới từ những phần nhỏ bị cắt khỏi cây ban đầu. Nó giống như một cái cây tự nhân bản, tạo ra những bản sao có thể phát triển thành cây mới.
Vì vậy, nhìn chung, sinh sản thực vật là cách thực vật tạo ra thế hệ mới. Một số cây làm điều đó bằng cách tạo ra hạt giống, trong khi những cây khác làm điều đó bằng cách trồng các bộ phận mới. Mỗi loại cây có cách sinh sản riêng và cách chúng thực hiện điều đó thật tuyệt vời!
Cũng đọc: Cây Hosta: Cách trồng và chăm sóc cây Hosta
Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật
Sinh sản hữu tính ở thực vật là một quá trình hấp dẫn khác nhau giữa các loài khác nhau. Thực vật trong vườn tham gia sinh sản hữu tính chủ yếu là thực vật hạt kín, là thực vật có hoa. Không giống như các loài thực vật hạt trần như cây lá kim, thực vật hạt kín tuân theo một chuỗi sự kiện cụ thể để mang lại sự sống mới cho thế giới.
1. Giảm phân
Cây cần một cách đặc biệt để chuẩn bị cho việc tạo ra cây mới. Quá trình này được gọi là meiosis, một loại phân chia tế bào. Trong giảm phân, tế bào thực vật phân chia nhiễm sắc thể của chúng thành các tế bào nhiễm sắc thể đơn, được gọi là tế bào đơn bội.
Những tế bào đặc biệt này, được gọi là giao tử, đóng một vai trò quan trọng trong sinh sản. Giao tử giống như các khối xây dựng nên cây mới, tương tự như cách hoạt động của tế bào tinh trùng và trứng ở động vật. Vì vậy, giảm phân là phương pháp thực vật sử dụng để tạo ra các tế bào sinh sản quan trọng này, đảm bảo chúng sẵn sàng tạo ra cây mới.
2. Thụ phấn
Hầu hết thực vật trong vườn đều là thực vật có hoa và chúng cần thụ phấn để thụ tinh. Sự thụ phấn xảy ra khi hoa trên cây trao đổi tế bào sinh sản. Có hai loại: thụ phấn chéo giữa hai cây khác nhau và tự thụ phấn trong cùng một cây.
Thực vật có hoa có những bộ phận thiết yếu cho quá trình thụ phấn. Chúng có các bộ phận đực, gọi là nhị hoa, có bao phấn chứa hạt phấn hoa. Chúng cũng có các bộ phận cái, được gọi là lá noãn hoặc nhụy hoa, bao gồm nhụy và noãn. Quá trình quan trọng liên quan đến việc chuyển phấn hoa từ bao phấn sang đầu nhụy.
Ong, bướm, dơi hay thậm chí là người làm vườn cẩn thận đều có thể chuyển phấn hoa. Phương pháp vẫn giữ nguyên: các loài thụ phấn di chuyển phấn hoa từ bao phấn đến đầu nhụy. Từ đó, nó di chuyển qua ống phấn để thụ tinh cho giao tử cái, đảm bảo cho quá trình sinh sản của cây.
3. Bón phân
Sau khi thụ phấn, khoảnh khắc kỳ diệu xảy ra khi các tế bào nhỏ của con đực (tinh trùng) và con cái (trứng) kết hợp với nhau. Chúng hợp lực để tạo ra những tế bào đặc biệt gọi là hợp tử, có hai bộ nhiễm sắc thể. Ở thực vật có hoa, giống như thực vật tạo quả, quá trình này được gọi là thụ tinh kép.
Sự kết hợp này giống như một tín hiệu cho cây bắt đầu ra quả. Nó giống như sự khởi đầu của một đứa trẻ thực vật! Toàn bộ quá trình này rất quan trọng để cây sinh sản và tạo ra hạt giống mới. Vì vậy, khi quá trình thụ phấn diễn ra và tế bào đực và cái gặp nhau, điều đó giống như cách tự nhiên nói rằng “Hãy tạo ra thứ gì đó mới!”
Nói chung, sau khi phấn hoa và trứng gặp nhau, chúng kết hợp với nhau để tạo thành một tế bào đặc biệt và đó là sự khởi đầu của một cây con. Điều này đặc biệt quan trọng đối với thực vật có hoa vì nó dẫn đến sự phát triển của quả, nơi chứa hạt cho cây mới. Thiên nhiên có cách riêng để đảm bảo thực vật tiếp tục phát triển và tự sản xuất nhiều hơn!
Quá trình sinh sản vô tính ở thực vật
Thực vật có thể tạo ra cây mới mà không cần hạt giống hoặc thụ phấn - đây gọi là sinh sản vô tính. Nó đơn giản hơn nhiều so với quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật. Có một số cách phổ biến mà thực vật thực hiện điều này trong vườn: nảy chồi và phát triển.
Một số loại cây như gừng và hành sử dụng phương pháp đơn giản. Chúng mọc thêm chồi trên thân cây và biến thành cây hoàn toàn mới. Hãy nghĩ về nó giống như tạo một bản sao của chính họ.
Những loại cây khác, như dâu tây, có một loại thân đặc biệt gọi là thân cây. Những thân cây này chạy dọc theo mặt đất và khi tìm được vị trí tốt, chúng sẽ mọc rễ và tạo thành cây mới. Giống như nhà máy đang gửi một người chạy để tạo thành viên mới trong nhóm.
Trong thế giới thực vật, sinh sản vô tính giống như cách tự nhiên tạo ra các bản sao. Thay vì dựa vào hạt hoặc hoa, những cây này có những phương pháp độc đáo riêng để phát triển thế hệ mới. Vì vậy, lần tới khi bạn nhìn thấy một loại cây mới trong vườn của mình, nó có thể đã bắt đầu khi còn là một nụ nhỏ hoặc một cây chạy đang tìm kiếm vị trí hoàn hảo để phát triển thành một cây hoàn toàn mới.
Cũng đọc: Cách trồng Arugula trong vườn của bạn
Tại sao người làm vườn cần hiểu về sinh sản thực vật
Trong một khu vườn, việc sinh sản của cây trồng là rất quan trọng. Biết những điều cơ bản sẽ giúp đảm bảo cây trồng của bạn phát triển mạnh mỗi năm, giúp bạn không phải liên tục mua hạt giống hoặc cây trồng. Nghiên cứu các phương pháp nhân giống cây trồng sẽ hướng dẫn bạn chọn phương pháp nhân giống phù hợp.
Sinh sản thực vật là rất quan trọng để duy trì một khu vườn. Việc nắm bắt đơn giản quy trình này sẽ giúp bạn duy trì cây trồng hàng năm mà không cần phải mua lại hạt giống hoặc cây trồng.
1. Trồng cây từ hạt
Đối với cây sinh sản bằng hạt, cách dễ nhất để trồng cây mới là thu thập và lưu giữ hạt giống do chúng tạo ra. Nếu bạn có các loại rau lá, như rau diếp, và muốn giữ lại hạt, hãy để một ít trong số chúng đi gieo hạt. Giữ một số đầu dưới đất cho đến khi chúng tạo thành cuống hoa. Khi cuống hoa xuất hiện, dùng túi giấy bọc lại và lắc hạt vào túi.
Đối với các loại rau ăn quả, chẳng hạn như cà tím, hãy để chúng chín nhiều hơn bình thường trên cây một chút trước khi thu hoạch. Sau đó, cắt rau, lấy hạt, phơi khô và bảo quản trong lọ. Bằng cách làm theo các bước đơn giản này, bạn có thể bắt đầu lại vòng đời của cây trong mùa tiếp theo.
Trồng cây từ hạt là một cách đơn giản để đảm bảo cung cấp liên tục các loại rau yêu thích của bạn. Cho dù đó là rau xanh hay trái cây, việc hiểu những kiến thức cơ bản về thu thập và bảo quản hạt giống sẽ cho phép bạn tận hưởng một vụ thu hoạch bội thu năm này qua năm khác.
2. Nhân giống cây trồng bằng phương pháp phân chia
Để tạo ra cây mới không có hạt, bạn có thể sử dụng phương pháp gọi là phân chia. Điều này liên quan đến việc lấy một phần nhỏ của cây mẹ đã có rễ riêng, tách nó ra và trồng ở một vị trí khác. Rễ giúp cây mới bắt đầu hấp thụ nước và chất dinh dưỡng ngay lập tức.
Cách chia thích hợp với những cây mọc thành cụm như nhiều loại hoa, củ lâu năm. Những cây này có nhiều thân mọc ra từ một khối rễ rộng. Điều quan trọng cần lưu ý là việc phân chia sẽ không hiệu quả đối với những cây như cây hồ đào chỉ có một thân hoặc những cây như hoa hướng dương chỉ có một thân.
Kỹ thuật đơn giản này cho phép người làm vườn nhân giống và mở rộng bộ sưu tập cây trồng của họ một cách dễ dàng.
Cũng đọc: Cách trồng thược dược trong vườn hoa của bạn
3. Nhân giống cây trồng bằng giâm cành
Giâm cành là một cách để tạo ra cây mới mà không cần tách thân ra khỏi rễ. Nó giống như một trò ảo thuật đối với thực vật! Bạn có thể cắt một mảnh cây trưởng thành, cắm vào đất và quan sát nó mọc rễ và chồi mới, giống như hạt giống đang nảy mầm. Mặc dù cách này có thể áp dụng cho bất kỳ loại cây nào, nhưng một số loại có khả năng mọc rễ tốt hơn từ cành giâm.
Các loại cây như mọng nước và củ rất dễ sinh sản bằng cách giâm cành. Vì vậy, thay vì xử lý hạt giống hay tách rễ và thân, bạn có thể sử dụng phương pháp cắt mát này để tạo ra cây mới. Nó giống như cho cây cơ hội phát triển lần thứ hai và đó là một cách gọn gàng để mở rộng khu vườn của bạn mà không gặp nhiều phiền toái. Hãy thử trồng những loại cây yêu thích của bạn và xem chúng sinh sôi nảy nở!