Beth yw'r Enghreifftiau o Lythrennedd yn y Cyfryngau? Mewn oes gyfoes a ddiffinnir gan doreth o gyfryngau newydd, lle mae porthorion traddodiadol gwybodaeth yn brin, mae arwyddocâd llythrennedd cyfryngol wedi tyfu'n esbonyddol. Mae bellach yn hanfodol i unigolion yn amrywio o fyfyrwyr i feirniaid a newyddiadurwyr feddu ar y sgil hon.
Mae llythrennedd yn y cyfryngau yn cwmpasu cymwyseddau amrywiol, megis y gallu i wahaniaethu rhwng ffynonellau ysgolheigaidd a rhai nad ydynt yn ysgolheigaidd, dadansoddi cymhellion awduron, a chydnabod y gwallau rhesymegol a ddefnyddir gan gyfryngau i lunio dadleuon y gellir eu harchwilio.
Er mwyn gwella llythrennedd yn y cyfryngau, rydym wedi llunio rhestr o 15 enghraifft ymarferol sy'n dangos sut y caiff ei gymhwyso, a nodir isod.
Beth Yw Llythrennedd Cyfryngau?
Mae llythrennedd yn y cyfryngau yn set amlochrog o sgiliau sy'n grymuso unigolion i ymgysylltu â, asesu, trin, a hyd yn oed gynhyrchu gwahanol fathau o gynnwys cyfryngau. Yn greiddiol iddo, mae llythrennedd yn y cyfryngau yn meithrin meddwl beirniadol a dirnadaeth wrth ddod ar draws gwybodaeth yn nhirwedd y cyfryngau. Mae’r term “cyfryngau” yn cwmpasu amrywiaeth eang o gyfryngau, megis y rhyngrwyd, ffilmiau, cerddoriaeth, radio, teledu, gemau fideo, a chyhoeddiadau printiedig.
Er mwyn cael eich ystyried yn llythrennog yn y cyfryngau, rhaid meddu ar y gallu i ddehongli negeseuon cyfryngol, sy'n golygu deall y cynnwys a'r cyfrwng y mae'n cael ei gyfleu. At hynny, mae llythrennedd yn y cyfryngau yn golygu gwerthuso sut mae'r negeseuon hyn yn effeithio ar emosiynau, meddyliau ac ymddygiad rhywun. Mewn oes ddigidol sy’n datblygu’n gyflym, mae hefyd yn hanfodol ymgysylltu â’r cyfryngau mewn modd deallus a chyfrifol, sy’n cynnwys cynhyrchu a lledaenu cynnwys cyfryngol.
Y tu hwnt i'r sgiliau sylfaenol hyn, gall unigolion elwa'n fawr o feistroli llythrennedd gwybodaeth y cyfryngau. Mae'r agwedd ddatblygedig hon o lythrennedd cyfryngau yn ymwneud nid yn unig â deall sut mae cyfryngau'n cael eu creu a'u dosbarthu ond hefyd yn llywio'r dirwedd eang o wybodaeth sydd ar gael ar lwyfannau amrywiol. Mae llythrennedd gwybodaeth yn y cyfryngau yn rhoi’r offer i unigolion asesu hygrededd, tuedd a chywirdeb ffynonellau, gan eu galluogi i wneud penderfyniadau gwybodus a llunio barn mewn oes a nodweddir gan ddilyw o wybodaeth.
Yn gyffredinol, mae llythrennedd yn y cyfryngau yn set sgiliau amlochrog sy’n grymuso unigolion i lywio byd cymhleth y cyfryngau, gwerthuso’n feirniadol y negeseuon y maent yn dod ar eu traws, ac ymgysylltu’n gyfrifol â’r cyfryngau yn yr oes ddigidol. Mae llythrennedd gwybodaeth y cyfryngau yn mynd â'r sgiliau hyn i'r lefel nesaf, gan alluogi unigolion i fod yn ddefnyddwyr craff ac yn gynhyrchwyr gwybodaeth mewn cymdeithas sy'n gyfoethog o ran gwybodaeth.
Darllenwch hefyd: 25 Esiamplau o Angerdd Gorau
Beth yw Llythrennedd Cyfryngau a Gwybodaeth (MIL):
Mae Llythrennedd Cyfryngau a Gwybodaeth (MIL) yn ddull cynhwysfawr sydd â’r nod o arfogi unigolion â’r sgiliau i ddadansoddi a gwerthuso’r wybodaeth a’r cyfryngau y maent yn dod ar eu traws. Yn ôl diffiniad UNESCO o lythrennedd cyfryngau a gwybodaeth, ei brif amcan yw grymuso pobl i ddod yn gyfranogwyr gweithredol yn eu cymunedau a llunio barn foesegol. O ystyried cymhlethdodau tirwedd y cyfryngau heddiw, mae meddu ar gymwyseddau cyfryngau a gwybodaeth wedi dod yn fwyfwy hanfodol. P'un a yw'n ymwneud â dirnad hygrededd ffynonellau newyddion neu graffu ar ddilysrwydd y cynnwys, mae MIL yn annog meddwl beirniadol wrth benderfynu pwy a beth i ymddiried ynddo.
Parhewch i ddarllen wrth i chi ddarganfod rhai o'r enghreifftiau gorau o lythrennedd cyfryngau.
15 Enghreifftiau o Lythrennedd Cyfryngol
Dyma 25 enghraifft sy’n dangos sut y gallwch asesu pa mor ddibynadwy yw ffynhonnell cyfryngau:
1. Asesu Perthnasedd Ffynhonnell yn Seiliedig ar Amseroldeb
- Wrth ymdrin â gwybodaeth sy'n sensitif i amser, rhowch flaenoriaeth i'r ffynonellau mwyaf cyfredol sydd ar gael.
- Mewn lleoliadau academaidd, mae prifysgolion fel arfer yn annog myfyrwyr i gyfeirio at destunau a gyhoeddwyd yn ystod y degawd diwethaf.
- Ar gyfer ffynonellau hŷn, ystyriwch groesgyfeirio â deunyddiau mwy newydd i sicrhau bod y wybodaeth yn parhau i fod yn gywir.
- Cofiwch y gall rhai pynciau bytholwyrdd, tra'n hŷn, ddal eu perthnasedd.
- Cofiwch bob amser nad yw ffresni ffynhonnell yn unig yn gwarantu ei chywirdeb.
2. Archwilio Ffynonellau Seminol (Perthnasedd)
Un o'r enghreifftiau pwysicaf o lythrennedd cyfryngau yw archwilio ffynonellau arloesol. Er y gall rhai ffynonellau fod wedi heneiddio dros amser, gallant ddal i fod â gwerth sylweddol. Ystyriwch, er enghraifft, ymchwilio i destunau sylfaenol fel y rhai a ysgrifennwyd gan athronwyr neu ysgrythurau crefyddol fel y Beibl; gall y clasuron hyn aros yn berthnasol.
Ar y llaw arall, gall ffynonellau cyfoes gynnig safbwyntiau cyfoes a dadansoddiadau diwylliannol soniarus o'r deunyddiau arloesol hyn.
3. Cydnabod Dyddiadau Diweddaru ar gyfer Arian Cyfred (Ffresusder)
Wrth asesu pa mor gyfredol yw testun, mae'n hanfodol ystyried nid yn unig ei ddyddiad cyhoeddi gwreiddiol ond hefyd a yw wedi'i ddiweddaru'n ddiweddar. Hyd yn oed os yw testun yn hŷn, os yw wedi'i ddiwygio'n ddiweddar, efallai y bydd yn dal i ddarparu'r wybodaeth ddiweddaraf, gan gynnwys y ffeithiau a'r dadansoddiadau diweddaraf. Mae hyn yn arbennig o hanfodol yn y dirwedd wybodaeth sy'n esblygu'n barhaus, lle mae cywirdeb ac amseroldeb yn hollbwysig.
Darllenwch hefyd: 26 Esiamplau Gonestrwydd Gorau
4. Adnabod y Gynulleidfa Darged ar gyfer Asesiad Perthnasedd
Wrth werthuso addasrwydd ffynhonnell ar gyfer eich anghenion ymchwil neu wybodaeth, mae'n bwysig ystyried cynulleidfa arfaethedig y ffynhonnell honno. Er y gallai ffynhonnell ymdrin â phwnc sydd o ddiddordeb i chi, gellid ei theilwra ar gyfer demograffeg benodol, megis plant neu is-set arbenigol o'r boblogaeth. Mewn achosion o'r fath, efallai na fydd y wybodaeth a ddarperir yn uniongyrchol berthnasol i'ch ymchwil neu nodau.
5. Deall Perthnasedd Cyd-destunol
Mae cyd-destun yn hollbwysig wrth asesu perthnasedd gwybodaeth. Gall yr hyn a all ymddangos yn berthnasol i ddechrau golli ei berthnasedd yn gyflym o'i archwilio yng nghyd-destun darlun mwy. Er enghraifft, ystyriwch ystadegyn am gyfraddau ysgariad; gallai ymddangos yn arwyddocaol nes i chi ddarganfod ei fod yn ymwneud ag ysgariadau yn Indonesia, tra byddwch yn byw ym Mrasil. Gall y gwrthgyferbyniad llwyr hwn mewn cyd-destun daearyddol wneud yr ystadegyn yn amherthnasol i'ch amgylchiadau penodol chi.
Felly, mae'n hanfodol gwirio'r cyd-destun y cyflwynir gwybodaeth ynddo. Mae hyn yn berthnasol nid yn unig i ystadegau ond hefyd i ddyfyniadau a chyfeiriadau. Gall dyfyniadau, yn arbennig, fod yn gamarweiniol os cânt eu tynnu o'u cyd-destun gwreiddiol. Er mwyn sicrhau dealltwriaeth gynhwysfawr o'r testun, mae'n hanfodol darparu cyd-destun wrth ddyfynnu, atal camddehongli neu ystumio'r neges a fwriedir yn anfwriadol. Wrth wneud hynny, rydym yn hyrwyddo cyfnewid mwy cywir ac ystyrlon o wybodaeth.
6. Asesu Mathau o Ffynonellau – Cynradd vs. Eilaidd (Perthnasedd)
Mae pennu'r math o ffynhonnell, boed yn ffynhonnell wreiddiol neu eilaidd, yn chwarae rhan hanfodol wrth werthuso ei hawdurdod a'i dibynadwyedd. Yn gyffredinol, mae gan ffynonellau cynradd fwy o awdurdod o gymharu â ffynonellau eilaidd. Y rheswm y tu ôl i hyn yw eu hagosrwydd at y wybodaeth neu'r digwyddiad gwreiddiol. Wrth i ni symud ymhellach oddi wrth y ffynhonnell wreiddiol, mae cywirdeb a dibynadwyedd y wybodaeth yn tueddu i leihau.
Mae ffynonellau cynradd yn cysylltu'n uniongyrchol â'r pwnc y maent yn ei drafod. Dyma ddeunyddiau crai ymchwil neu newyddiaduraeth, fel dogfennau gwreiddiol, adroddiadau uniongyrchol, ac adroddiadau llygad-dyst. Mae'r ffynonellau hyn yn cynnig persbectif uniongyrchol, heb ei hidlo ar ddigwyddiad neu bwnc, gan eu gwneud yn hynod awdurdodol.
Ar y llaw arall, dehongliadau neu ddadansoddiadau o ffynonellau cynradd yw ffynonellau eilaidd. Gall y rhain gynnwys erthyglau, llyfrau, neu adroddiadau sy'n crynhoi, dadansoddi, neu'n darparu cyd-destun i wybodaeth gynradd. Er y gall ffynonellau eilaidd fod yn werthfawr ar gyfer deall pynciau cymhleth, maent yn eu hanfod un cam wedi'u tynnu oddi ar y data cynradd, a all leihau eu hawdurdod a'u dibynadwyedd.
7. Gwirio Manylion yr Awdur (Awdurdod)
Mae gwerthuso rhinweddau'r awdur yn un o'r enghreifftiau pwysicaf o lythrennedd yn y cyfryngau ac yn agwedd hanfodol arall ar asesu ffynhonnell, yn enwedig wrth bennu awdurdod y ffynhonnell. Gall cymwysterau a chefndir proffesiynol yr awdur effeithio'n sylweddol ar ddibynadwyedd y wybodaeth a gyflwynir. Dyma rai ystyriaethau allweddol:
- newyddiadurwyr: Disgwylir i newyddiadurwyr, yn enwedig y rhai a gyflogir gan sefydliadau cyfryngau ag enw da, gadw at foeseg a safonau newyddiadurol llym. Mae'r safonau hyn yn cynnwys gwirio ffeithiau, adrodd diduedd, a thryloywder wrth gyrchu. Mae newyddiadurwr sydd â hanes o onestrwydd a chywirdeb yn fwy tebygol o gynhyrchu cynnwys awdurdodol.
- Academyddion: Mae awduron academaidd wedi'u hyfforddi i gadw at safonau a methodolegau ymchwil trwyadl. Disgwylir iddynt ddarparu mewnwelediadau sy'n seiliedig ar dystiolaeth wedi'u hymchwilio'n dda yn eu gwaith. Mae rhinweddau, megis graddau academaidd, cysylltiadau â sefydliadau uchel eu parch, a hanes cyhoeddiadau a adolygir gan gymheiriaid, yn cyfoethogi eu hawdurdod fel awduron.
- Profiad uniongyrchol: Gall awduron sydd â phrofiad uniongyrchol neu ymwneud uniongyrchol â'r pwnc gael eu hystyried yn fwy awdurdodol. Gall eu cyfranogiad personol ddarparu mewnwelediad ac arbenigedd unigryw sy'n ychwanegu dyfnder a hygrededd i'w gwaith.
Darllenwch hefyd: 15 Enghreifftiau o Ymddygiad Addasol
8. Gwerthuso Arbenigedd Awdurdodol (Awdurdod)
- Wrth ystyried hygrededd awdur, mae'n hanfodol gwirio a yw'n meddu ar gymwysterau perthnasol yn y maes y maent yn ei drafod, gan y gall hyn wella eu dibynadwyedd.
- Gall unigolyn fod yn arbenigwr yn wir, ond dylai ei arbenigedd gyd-fynd â'r pwnc dan sylw. Er enghraifft, nid yw cael PhD mewn Addysg yn cymhwyso un i ysgrifennu'n awdurdodol ar bynciau cemeg.
- Er y gall apeliadau i awdurdod weithiau gryfhau gwybodaeth ffug (a elwir yn gamsyniad apêl i awdurdod), mae'n hanfodol cynnal persbectif beirniadol, hyd yn oed wrth ddelio ag awduron â chymwysterau neu gyfeiriadau gan arbenigwyr yn y maes.
9. Asesu Awdurdod y Cyhoeddwr
Wrth werthuso awdurdod ffynhonnell, mae'n hanfodol ystyried enw da a hygrededd y cyhoeddwr. Gellir sefydlu awdurdod trwy amrywiol ddulliau, megis ansawdd a pharchusrwydd y cyhoeddwr. Dyma ddau ffactor allweddol i'w cadw mewn cof:
- Cyhoeddwyr o safon ac uchel eu parch: Un ffordd o fesur awdurdod ffynhonnell yw edrych ar y cyhoeddwr. Er enghraifft, mae gwefan newyddion sy'n arddangos polisi golygyddol wedi'i ddiffinio'n glir yn debygol o fod yn fwy awdurdodol na blog personol unigolyn. Mae cyhoeddwyr uchel eu parch yn aml wedi sefydlu safonau ar gyfer cywirdeb, gwirio ffeithiau, a newyddiaduraeth foesegol, sy'n cyfrannu at eu hygrededd.
- Mater Estyniadau Parth: Mae dangosydd arall o awdurdod i'w weld yn estyniad parth URL gwefan. Er enghraifft, mae prifysgolion sydd â pharthau .edu fel arfer yn cario mwy o bwysau o ran hygrededd o gymharu â gwefannau â pharthau .com. Mae hyn oherwydd bod gan sefydliadau addysgol safonau academaidd trwyadl ac fe'u hystyrir yn ffynonellau dibynadwy ar gyfer ymchwil a gwybodaeth.
10. Gwirio am Geidwaid (Awdurdod)
O ran lledaenu cynnwys, mae porthorion yn gwasanaethu fel awdurdodau hanfodol sy'n gyfrifol am gynnal safonau ansawdd a chywirdeb. Yn draddodiadol, mae'r porthorion hyn yn cwmpasu golygyddion, adolygwyr cymheiriaid manwl, a thai cyhoeddi gwyliadwrus. Eu prif rôl yw gweithredu fel gwarcheidwaid, gan graffu'n ddiwyd ar gynnwys er mwyn atal gwybodaeth o ansawdd isel neu ffeithiol anghywir rhag cael ei lledaenu.
Fodd bynnag, yn y dirwedd ddigidol sy'n esblygu'n barhaus, mae llwyfannau fel Twitter a blogiau'n gweithredu heb bresenoldeb porthorion traddodiadol. Er bod hyn yn meithrin cyfathrebu agored ac yn democrateiddio creu cynnwys, mae hefyd yn codi pryderon ynghylch dibynadwyedd y wybodaeth a rennir. Heb borthorion, daw'r risg o wybodaeth anghywir, naratifau rhagfarnllyd, a hawliadau heb eu gwirio sy'n amlhau heb eu gwirio yn fwy amlwg, gan danlinellu pwysigrwydd defnyddwyr craff wrth lywio'r môr helaeth o gynnwys ar-lein.
11. Dilysu trwy Adolygiad Cymheiriaid (Sefydlu Hygrededd)
Mae adolygiad gan gymheiriaid yn broses hanfodol lle mae ffynhonnell ag enw da yn gwerthuso ac yn gwirio ffeithiau cynnwys yn fanwl. Mae'r gwerthusiad trylwyr hwn yn sicrhau dibynadwyedd ac ansawdd y cynnwys. Yn nodedig, adolygiadau dwbl-ddall, a gynhelir gan arbenigwyr dienw nad ydynt yn ymwybodol o hunaniaeth yr awdur gwreiddiol, yw uchafbwynt sicrwydd ansawdd mewn ffynonellau academaidd. Mae asesiadau diduedd o'r fath yn cynnal y safonau uchaf o hygrededd a didueddrwydd, gan atgyfnerthu cywirdeb gwybodaeth ysgolheigaidd.
12. Gwirio Dilysrwydd Delwedd (Asesiad Hygrededd)
Wrth asesu hygrededd cynnwys, yn enwedig mewn achosion lle mae gwybodaeth uniongyrchol yn hollbwysig, mae defnyddio delweddau gwreiddiol yn hollbwysig. Mae'r delweddau hyn, a ddaliwyd gan y crewyr cynnwys eu hunain, yn cario pwysau dilysrwydd. Er enghraifft, yng nghyd-destun adolygiad cynnyrch, mae cynnwys delweddau sy'n dangos yr adolygydd yn defnyddio'r cynnyrch yn weithredol nid yn unig yn cryfhau hygrededd yr adolygiad ond hefyd yn darparu tystiolaeth bendant o'u profiad uniongyrchol. Gall dibynnu ar luniau stoc neu ddelweddau trydydd parti leihau dibynadwyedd y cynnwys.
13. Adolygu'r Rhestr Gyfeirio ar gyfer Cywirdeb a Dibynadwyedd
Mae dyfynnu ffynonellau yn un o’r enghreifftiau pwysicaf o lythrennedd yn y cyfryngau, gan ei fod yn chwarae rhan hollbwysig wrth alluogi darllenwyr i wirio cywirdeb y cynnwys tra’n hyrwyddo tryloywder mewn gwaith ysgolheigaidd. Mae'n hanfodol sicrhau bod y ffynonellau y cyfeirir atynt nid yn unig yn cael eu dyfynnu'n gywir ond hefyd yn dod o ffynonellau cyfrifol, gwreiddiol neu destunau academaidd. Drwy wneud hynny, rydym yn gwella dibynadwyedd ein geirda, gan gryfhau hygrededd ein gwaith.
Mae dibynnu ar ffynonellau uchel eu parch yn atgyfnerthu sylfaen ein hymchwil neu ddadleuon, gan eu gwneud yn fwy cadarn a dibynadwy. Felly, mae rhoi sylw manwl i ansawdd a tharddiad cyfeiriadau yn hollbwysig er mwyn cynnal cyfanrwydd cynnwys academaidd neu wybodaeth.
Darllenwch hefyd: 30 Enghreifftiau o Adborth i Athrawon gan Rieni
14. Asesu Cywirdeb Tystiolaeth a Ddyfynnwyd:
Wrth werthuso pa mor ddibynadwy yw'r wybodaeth, mae'n hollbwysig archwilio'r dyfyniadau a ddarparwyd, a all gynnwys data a dyfyniadau uniongyrchol. Mae'r dyfyniadau hyn yn fodd i gadarnhau cywirdeb y data a gyflwynir. Mae tystiolaeth a ddyfynnir yn gywir nid yn unig yn rhoi hygrededd i'r wybodaeth ond hefyd yn galluogi darllenwyr i olrhain y ffynonellau, gan feithrin tryloywder ac ymddiriedaeth yn y wybodaeth sy'n cael ei chyfleu. Mae'r arfer hwn yn hanfodol ar gyfer sicrhau cywirdeb a chywirdeb y cynnwys.
15. Cymerwch Foment i Feddwl ar Ragfarnau Personol a phwysigrwydd Cywirdeb:
Er mwyn meithrin persbectif mwy cyflawn, mae'n hanfodol amrywio'ch ffynonellau darllen. Gochelwch rhag gogwydd cadarnhad, trap gwybyddol lle mae un ond yn defnyddio cynnwys sy'n cyd-fynd â chredoau sy'n bodoli eisoes. Trwy fynd ati i geisio gwybodaeth o amrywiaeth o ffynonellau, rydych nid yn unig yn gwella eich dealltwriaeth ond hefyd yn lleihau'r risg o ffurfio barn ragfarnllyd yn seiliedig ar amlygiad detholus i gadarnhau safbwyntiau. Meithrin meddwl agored trwy arferion darllen amrywiol i sicrhau mwy o gywirdeb yn eich dealltwriaeth o'r byd.
Casgliad
Yn yr oes ddigidol sydd ohoni, mae llythrennedd yn y cyfryngau wedi dod yn sgil anhepgor. Mae'n hanfodol ar gyfer llywio nid yn unig y cyfryngau traddodiadol fel papurau newydd ond hefyd y dirwedd eang o lwyfannau cyfryngau newydd a chymdeithasol. P'un a yw rhywun yn defnyddio gwybodaeth o allfa newyddion ag enw da, blog personol, fideo YouTube, neu drydariad syml, mae'r gallu i asesu a dehongli cynnwys y cyfryngau yn feirniadol yn hollbwysig a nod yr enghreifftiau llythrennedd cyfryngau a ddangosir yn yr erthygl hon yw helpu rydych chi'n gwneud hynny.
Mae llythrennedd yn y cyfryngau yn grymuso unigolion i ddirnad rhwng ffynonellau dibynadwy a chamwybodaeth, nodi tuedd, a deall effaith bosibl y cyfryngau ar gymdeithas. Mewn byd cynyddol gydgysylltiedig, mae meithrin llythrennedd yn y cyfryngau yn hanfodol ar gyfer dinasyddiaeth wybodus a defnyddio gwybodaeth yn gyfrifol.
Argymhellion:
- 10 Enghreifftiau o Wladgarwch
- Rhestr o Enghreifftiau o Ymddygiad mewn Seicoleg
- 10 Enghreifftiau o Ymarfer Ymhelaethol
- 10 Enghreifftiau o Weithredu Cadarnhaol
- 12 Enghreifftiau o Gymhelliant Anghredadwy
Gadael ymateb