Yiziphi Izibonelo Zokufunda Kwabezindaba? Esikhathini samanje esichazwa ukwanda kwemithombo yezindaba entsha, lapho abalindisango bendabuko bolwazi beyivelakancane, ukubaluleka kolwazi lokufunda nokubhala kwabezindaba kukhule kakhulu. Sekubalulekile manje ukuthi abantu kusukela kubafundi kuye kosolwazi nezintatheli babe naleli khono.
Ukwazi kwabezindaba kuhlanganisa amakhono ahlukahlukene, njengokukwazi ukuhlukanisa imithombo yezazi kwengezona izifundiswa, ukuhlaziya izisusa zababhali, nokubona amaphutha anengqondo asetshenziswa yimithombo yezindaba ukuze akhe izimpikiswano ezingacutshungulwa.
Ukuthuthukisa ulwazi lomuntu lwemidiya, sihlanganise uhlu lwezibonelo ezisebenzayo eziyi-15 ezibonisa ukusebenza kwalo, ezichazwe ngezansi.
Kuyini I-Media Literacy?
I-media literacy isethi yamakhono anezici eziningi enika abantu amandla okuzibandakanya, ukuhlola, ukukhohlisa, ngisho nokukhiqiza izinhlobo ezahlukene zokuqukethwe kwemidiya. Emgogodleni wakho, ukufunda nokubhala kwabezindaba kukhuthaza ukucabanga okujulile nokuqonda lapho uhlangabezana nolwazi kuzwe labezindaba. Igama elithi “imidiya” lihlanganisa izinsiza eziningi ezifana ne-inthanethi, amafilimu, umculo, umsakazo, umabonakude, imidlalo yevidiyo, kanye nokushicilelwe.
Ukuze umuntu athathwe njengomuntu ofundile nabezindaba, kufanele abe nekhono lokuchaza imiyalezo yabezindaba, okubandakanya ukuqonda kokubili okuqukethwe kanye nendlela edluliswa ngayo. Ngaphezu kwalokho, ukufunda nokubhala kwabezindaba kubandakanya ukuhlola ukuthi le miyalezo iyithinta kanjani imizwa yomuntu, imicabango kanye nokuziphatha. Enkathini yedijithali ekhula ngokushesha, kubalulekile futhi ukuxhumana nabezindaba ngendlela ekhaliphile nenesibopho, okuhlanganisa ukukhiqizwa nokusabalalisa okuqukethwe kwemidiya.
Ngaphandle kwalawa makhono ayisisekelo, abantu bangazuza kakhulu ekwazini ulwazi lokufunda nokubhala lwemidiya. Le ngxenye ethuthukisiwe yokufunda kwabezindaba ayihlanganisi nje kuphela ukuqonda ukuthi imidiya idaleka futhi isatshalaliswe kanjani kodwa nokuzulazula kububanzi bendawo yolwazi olutholakala ezinkundleni ezihlukahlukene. Ulwazi lolwazi lwemidiya luhlomisa abantu ngamathuluzi okuhlola ukwethembeka, ukuchema, nokunemba kwemithombo, okubenza bakwazi ukwenza izinqumo ezinolwazi nezahlulelo enkathini enezikhukhula zolwazi.
Ngokuvamile, ukufunda nokubhala kwabezindaba kuyisethi yamakhono enezici eziningi enikeza abantu amandla okuzulazula ezweni eliyinkimbinkimbi lemidiya, bahlole ngokujulile imilayezo abahlangabezana nayo, futhi bazibandakanye ngokuzibophezela nabezindaba enkathini yedijithali. Ulwazi lolwazi lwemidiya lubeka lawa makhono kwelinye izinga, okwenza abantu bakwazi ukuba abathengi ababonayo nabakhi bolwazi emphakathini onothe ngolwazi.
Funda futhi: 25 Best Passion Izibonelo
Iyini iMedia and Information Literacy (MIL):
I-Media and Information Literacy (MIL) iyindlela ebanzi ehloselwe ukuhlomisa abantu ngamakhono okuhlaziya nokuhlola ulwazi nemidiya abahlangana nayo. Ngokwencazelo ye-UNESCO yemidiya nolwazi lokufunda nokubhala, inhloso yayo eyinhloko ukunikeza abantu amandla ukuze babe abahlanganyeli abakhuthele emiphakathini yabo futhi benze izahlulelo zokuziphatha. Uma kubhekwa ubunkimbinkimbi bendawo yemidiya yanamuhla, ukuba nekhono lemidiya nolwazi sekubaluleke kakhulu. Kungakhathaliseki ukuthi ibona ukwethembeka kwemithombo yezindaba noma ihlolisisa ubuqiniso bokuqukethwe, i-MIL ikhuthaza ukucabanga okujulile lapho inquma ukuthi ubani nokuthi yini okufanele ithembele.
Qhubeka nokufunda njengoba uthola ezinye zezibonelo ezinhle kakhulu zokufunda nokubhala kwabezindaba .
15 Izibonelo Zokufunda Kwabezindaba
Nazi izibonelo ezingu-25 ezibonisa ukuthi ungahlola kanjani ukwethembeka komthombo wemidiya:
1. Ukuhlola Ukufaneleka Komthombo Ngokusekelwe Ekufikeni Kwesikhathi
- Lapho usebenza ngolwazi olubucayi ngesikhathi, beka phambili imithombo yamanje etholakalayo.
- Ezilungiselelweni zemfundo, amanyuvesi ngokuvamile akhuthaza abafundi ukuthi babhekise imibhalo eshicilelwe phakathi neminyaka eyishumi edlule.
- Ngemithombo emidala, cabanga ukubheka ngokuphambene ngezinto ezintsha ukuze uqinisekise ukuthi ulwazi luhlala lunembile.
- Khumbula ukuthi ezinye izihloko ezihlala ziluhlaza, ngenkathi zindadlana, zisengabamba ukuhambisana kwazo.
- Hlala ukhumbula ukuthi ukusha komthombo kukodwa akuqinisekisi ukunemba kwawo.
2. Ukuhlola Imithombo Yemali Encane (Ukuhambisana)
Esinye sezibonelo ezibaluleke kakhulu zokufunda kwabezindaba ukuhlola imithombo yolwazi. Nakuba eminye imithombo ingase ibe midala ngokuhamba kwesikhathi, isengakwazi ukubamba inani elibalulekile. Cabanga, ngokwesibonelo, ukujula emibhalweni eyisisekelo njengaleyo ebhalwe izazi zefilosofi noma imibhalo yezenkolo njengeBhayibheli; lezi zakudala zingahlala zifanelekile.
Ngakolunye uhlangothi, imithombo yesimanje inganikeza imibono yamanje kanye nokuhlaziya okuhambisana namasiko kwalezi zinto ezisetshenziswayo.
3. Ukubona Izinsuku Zokubuyekeza Zohlobo Lwemali (Ukusha)
Lapho uhlola uhlobo lwemali lombhalo, kubalulekile ukuthi ungacabangi nje kuphela idethi yawo yokushicilela kodwa nokuthi usanda kubuyekezwa yini. Ngisho noma umbhalo umdala, uma usanda kubuyekezwa, usenganikeza ulwazi lwakamuva, oluhlanganisa amaqiniso akamuva nokuhlaziya. Lokhu kubaluleke kakhulu endaweni ehlala ishintsha yolwazi, lapho ukunemba nokufika ngesikhathi kubaluleke kakhulu.
Funda futhi: 26 Izibonelo Ezinhle Kakhulu Zokwethembeka
4. Ukuhlonza Izethameli Ezihlosiwe Zokuhlola Ukufaneleka
Lapho uhlola ukufaneleka komthombo wocwaningo lwakho noma izidingo zolwazi, kubalulekile ukucabangela izethameli ezihlosiwe zalowo mthombo. Nakuba umthombo ungase uhlanganise isihloko othakaselayo, ungase uqondiswe kubantu abathile, njengabantwana noma isethi engaphansi ye-niche yabantu. Ezimweni ezinjalo, ulwazi olunikeziwe lungase lungasebenzi ngokuqondile ocwaningweni noma ezinhlosweni zakho.
5. Ukuqonda Ukuhambisana Nomongo
Umongo ubalulekile lapho kuhlolwa ukuhlobana kolwazi. Okungase kubonakale kufaneleka ekuqaleni kungalahlekelwa ngokushesha ukuhambisana kwakho lapho kuhlolwa kumongo wesithombe esikhulu. Ngokwesibonelo, cabangela izibalo zamazinga esehlukaniso; kungase kubonakale kubalulekile uze uthole ukuthi kuphathelene nezahlukaniso e-Indonesia, kuyilapho uhlala e-Brazil. Lo mehluko omkhulu kumongo wendawo ungenza izibalo zingasebenzi ezimweni zakho ezithile.
Ngakho-ke, kubalulekile ukuqinisekisa umongo lapho ulwazi lwethulwa khona. Lokhu akusebenzi ezibalweni kuphela kodwa nasezicashuniwe nasezikhonjweni. Izingcaphuno, ikakhulukazi, zingadukisa uma zikhishwe kumongo wazo wokuqala. Ukuqinisekisa ukuqonda okugcwele kwesihloko, kubalulekile ukunikeza umongo lapho ucaphuna, uvimbela ukuhunyushwa okungeyikho noma ukuhlanekezela okungahlosiwe komlayezo ohlosiwe. Ngokwenza kanjalo, sikhuthaza ukushintshana kolwazi okunembe kakhudlwana nokunenjongo.
6. Ukuhlola Izinhlobo Zomthombo - Okuyisisekelo vs. Kwesibili (Ukuhambisana)
Ukunquma uhlobo lomthombo, noma ngabe ungowokuqala noma owesibili, kudlala indima ebalulekile ekuhloleni igunya nokuthembeka kwawo. Ngokuvamile, imithombo eyinhloko iphethe igunya elikhulu uma iqhathaniswa nemithombo yesibili. Isizathu salokhu sisekusondeleni kwabo nolwazi lokuqala noma umcimbi. Njengoba sisuka kude nomthombo oyinhloko, ukunemba nokuthembeka kolwazi kuthanda ukuncipha.
Imithombo eyinhloko ixhuma ngokuqondile endabeni exoxa ngayo. Ziyizinto zokusetshenziswa zocwaningo noma zobuntatheli, njengemibhalo yasekuqaleni, ama-akhawunti owazibonela ngawakhe, nemibiko yofakazi bokuzibonela. Le mithombo inikeza umbono ongahlungiwe, wokuzibonela mathupha kumcimbi noma isihloko, okuyenza ibe negunya eliphezulu.
Ngakolunye uhlangothi, imithombo yesibili ingukuhumusha noma ukuhlaziya imithombo eyinhloko. Lokhu kungase kuhlanganise ama-athikili, izincwadi, noma imibiko efingqa, ehlaziya, noma enikeza umongo olwazini oluyisisekelo. Nakuba imithombo yesibili ingabaluleka ekuqondeni izihloko eziyinkimbinkimbi, ngokwemvelo iyisinyathelo esisodwa esisusiwe kudatha eyinhloko, enganciphisa igunya nokuthembeka kwayo.
7. Ukuhlola Imininingwane Yombhali (Igunya)
Ukuhlola izifakazelo zombhali kungesinye sezibonelo ezibaluleke kakhulu zokufunda kwabezindaba kanye nesinye isici esibalulekile sokuhlola umthombo, ikakhulukazi ekunqumeni igunya lomthombo. Iziqu zombhali kanye nesizinda sochwepheshe kungaba nomthelela omkhulu ekuthembekeni kolwazi olwethuliwe. Nazi ezinye izinto ezibalulekile ezicatshangelwayo:
- Izintatheli: Izintatheli, ikakhulukazi lezo eziqashwe izinhlangano zemithombo yezindaba ezihlonishwayo, kulindeleke ukuthi zibambelele ezimisweni zokuziphatha nezintatheli eziqinile. Lawa mazinga ahlanganisa ukuhlola amaqiniso, ukubika okungachemile, kanye nokubeka izinto obala ekutholeni ulwazi. Intatheli enomlando wobuqotho nokunemba kunamathuba amaningi okuthi ikhiqize okuqukethwe okugunyaziwe.
- Izifundiswa: Ababhali bezemfundo baqeqeshelwe ukubambelela kumazinga ocwaningo aqinile kanye nezindlela zokwenza. Kulindeleke ukuthi banikeze imininingwane ecwaningwe kahle, esekelwe ebufakazini emsebenzini wabo. Ukuqinisekisa, njengeziqu zemfundo, ukusebenzisana nezikhungo ezihlonishwayo, kanye nomlando wokushicilelwe okubuyekezwe ngontanga, kuthuthukisa igunya lazo njengababhali.
- Okwenzeka Ngazo: Ababhali abanolwazi lokuzibonela noma ukuzibandakanya okuqondile odabeni bangabhekwa njengabanegunya kakhulu. Ukubandakanyeka kwabo komuntu siqu kunganikeza ukuqonda okuyingqayizivele kanye nekhono elengeza ukujula nokwethembeka emsebenzini wabo.
Funda futhi: 15 Izibonelo Zokuziphatha Ezivumelana Nezimo
8. Ukuhlola Ingcweti Egunyaziwe (Igunya)
- Uma ucubungula ukwethembeka kombhali, kubalulekile ukuhlola ukuthi banazo yini iziqinisekiso ezifanele emkhakheni abaxoxa ngawo, njengoba lokhu kungathuthukisa ukwethembeka kwabo.
- Umuntu angase abe uchwepheshe ngempela, kodwa ubuchwepheshe bakhe kufanele buhambisane nesihloko. Isibonelo, ukuba ne-PhD Kwezemfundo akufanelekile ukuthi umuntu abhale ngokusemthethweni ngezihloko zamakhemikhali.
- Nakuba izikhalazo kwabaphethe ngezinye izikhathi zingase zisekele ulwazi olungamanga (okubizwa ngokuthi ukudluliswa kwecala lokukhohlisa kweziphathimandla), kubalulekile ukugcina umbono obucayi, ngisho nalapho usebenzisana nababhali abaqinisekisiwe noma izinkomba ezivela kochwepheshe kulo mkhakha.
9. Ukuhlola Igunya Lomshicileli
Lapho uhlola igunya lomthombo, kubalulekile ukucabangela isithunzi nokwethembeka komshicileli. Igunya lingasungulwa ngezindlela ezihlukahlukene, njengekhwalithi nokuhlonishwa komshicileli. Nazi izici ezimbili ezibalulekile okufanele uzikhumbule:
- Abashicileli Abahlonishwayo: Enye indlela yokulinganisa igunya lomthombo iwukubheka umshicileli. Ngokwesibonelo, iwebhusayithi yezindaba ebonisa ngokucacile inqubomgomo yokuhlela echazwe kahle ingase ibe negunya ngaphezu kwebhulogi yomuntu siqu. Abashicileli abahlonishwayo bavame ukumisa izindinganiso zokunemba, ukuhlola amaqiniso, nobuntatheli obunokuziphatha okuhle, okunikela ekwethembekeni kwabo.
- Izandiso Zesizinda Zibalulekile: Esinye isikhombisi segunya singatholakala esandisweni sesizinda se-URL yewebhusayithi. Isibonelo, amanyuvesi anezizinda ze-.edu ngokuvamile anesisindo esengeziwe ngokuya ngokwethembeka uma kuqhathaniswa namawebhusayithi anezizinda ze-.com. Lokhu kungenxa yokuthi izikhungo zemfundo zinezindinganiso eziqinile zemfundo futhi zithathwa njengemithombo ethembekile yocwaningo nolwazi.
10. Bheka Abagcini Bamasango(Igunya)
Uma kukhulunywa ngokusatshalaliswa kokuqukethwe, abalindisango basebenza njengeziphathimandla ezibalulekile ezinomthwalo wemfanelo wokuxhasa ikhwalithi nokunemba kwezindinganiso. Ngokwesiko, laba balindisango bahlanganisa abahleli, ababuyekezi ontanga abacophelelayo, nezindlu zokushicilela eziqaphile. Indima yabo eyinhloko iwukusebenza njengabanakekeli, ukuhlolisisa okuqukethwe ukuze kuvinjelwe ukusatshalaliswa kolwazi olusezingeni eliphansi noma olungelona iqiniso.
Kodwa-ke, endaweni yedijithali ehlala ishintsha, amapulatifomu afana ne-Twitter namabhulogi asebenza ngaphandle kokuba khona kwabalindisango bendabuko. Nakuba lokhu kukhuthaza ukuxhumana okuvulekile futhi kuvumela ukudalwa kokuqukethwe, kuphinde kuphakamisa ukukhathazeka mayelana nokwethembeka kolwazi olwabiwe. Ngaphandle kwabalindisango, ubungozi bolwazi olunganembile, ukulandisa okuchemile, kanye nezimangalo ezingaqinisekisiwe ezanda zingahloliwe ziba sobala kakhulu, okugcizelela ukubaluleka kwabathengi abanokuqonda ekuzulazuleni olwandle olukhulu lokuqukethwe ku-inthanethi.
11. Ukuqinisekisa Ngokubuyekezwa Kontanga (Ukusungula Ukwethembeka)
Ukubuyekeza kontanga kuyinqubo ebalulekile lapho umthombo othembekile uhlola ngokucophelela futhi uhlole amaqiniso okuqukethwe. Lokhu kuhlola okuqinile kuqinisekisa ukwethembeka nekhwalithi yokuqukethwe. Ngokuphawulekayo, ukubuyekezwa okungaboni kabili, okwenziwa ngochwepheshe abangaziwa abangazi ukuthi ungubani umbhali wangempela, kumelela isiqongo sokuqinisekiswa kwekhwalithi emithonjeni yezemfundo. Ukuhlola okunjalo okungachemile kusekela izindinganiso eziphakeme kakhulu zokwethembeka nokungakhethi, okuqinisa ubuqotho bolwazi lwezazi.
12. Ukuqinisekisa Ubuqiniso Besithombe (Ukuhlola Ukwethembeka)
Lapho kuhlolwa ukwethembeka kokuqukethwe, ikakhulukazi ezimeni lapho ulwazi lomuntu siqu lubalulekile, ukusetshenziswa kwezithombe zangempela kubaluleke kakhulu. Lezi zithombe, ezithwetshulwe abadali bokuqukethwe ngokwabo, zithwala isisindo sobuqiniso. Ngokwesibonelo, kumongo wokubuyekezwa komkhiqizo, ukufakwa kwezithombe ezibonisa umbuyekezi ekhuthele esebenzisa umkhiqizo akugcini nje ngokuqinisa ukwethembeka kokubuyekeza kodwa futhi kunikeza ubufakazi obuphathekayo bokuhlangenwe nakho kwabo okuqondile. Ukuthembela ezithombeni zesitoko noma izithombe zezinkampani zangaphandle kunganciphisa ukuthembeka kokuqukethwe.
13. Ukubuyekeza Uhlu Lwezikhombo Lokunemba Nokwethembeka
Imithombo yokucaphuna ingesinye sezibonelo ezibaluleke kakhulu zokufunda kwabezindaba, njengoba idlala indima ebalulekile ekusizeni abafundi ukuthi baqinisekise ukunemba kokuqukethwe kuyilapho kukhuthazwa ukuba sobala emsebenzini wokufunda. Kubalulekile ukuqinisekisa ukuthi imithombo okubhekiselwe kuyo ayivezwa ngokufanelekile nje kuphela kodwa futhi ivela emithonjeni ehloniphekile, emithonjeni eyinhloko noma emibhalweni yezemfundo. Ngokwenza kanjalo, sithuthukisa ukwethembeka kwezinkomba zethu, siqinise ukwethembeka komsebenzi wethu.
Ukuthembela emithonjeni ehlonishwayo kuqinisa isisekelo socwaningo lwethu noma izimpikiswano, kuzenze ziqine futhi zithembeke. Ngakho, ukunaka ngokucophelela ikhwalithi nomsuka wezithenjwa kubalulekile ekugcineni ubuqotho bokuqukethwe kwezemfundo noma kolwazi.
Funda futhi: Izibonelo ezingama-30 Zempendulo Yothisha Evela Kubazali
14. Ukuhlola Ukunemba Kobufakazi Obucashuniwe:
Ekuhlaziyeni ukwethembeka kolwazi, kubalulekile ukuhlola izingcaphuno ezinikeziwe, ezingase zihlanganise idatha kanye nezingcaphuno zomuntu mathupha. Lezi zingcaphuno zisebenza njengendlela yokuqinisekisa ukunemba kwedatha ethulwayo. Ubufakazi obucashunwe kahle abugcini nje ngokunikeza ukwethembeka olwazini kodwa futhi buvumela abafundi ukuthi balandele imithombo, bakhuthaze ukuba sobala kanye nokwethenjwa kolwazi oludluliswayo. Lo mkhuba ubalulekile ekuqinisekiseni ukunemba nobuqotho bokuqukethwe.
15. Zinike Isikhathi Sokucabanga Ngokuchema Nokubaluleka Kokunemba:
Ukuze ukhuthaze umbono ohlanganiswe kahle, kubalulekile ukuhlukanisa imithombo yakho yokufunda. Qaphela ukuchema kokuqinisekisa, ugibe lokuqonda lapho umuntu esebenzisa kuphela okuqukethwe okuhambisana nezinkolelo ezikhona ngaphambili. Ngokufuna ulwazi ngenkuthalo emithonjeni ehlukahlukene, awugcini nje ngokuthuthukisa ukuqonda kwakho kodwa futhi wehlisa ubungozi bokwakha imibono echemile esekelwe ekuchayekeni okukhethekile ekuqinisekiseni imibono. Hlakulela ingqondo evulekile ngokusebenzisa imikhuba yokufunda eyahlukene ukuze uthole ukunemba okukhulu ekuqondeni kwakho umhlaba.
Isiphetho
Esikhathini samanje sedijithali, ukufunda nokubhala kwabezindaba sekuyikhono elibalulekile. Kubalulekile ukuzulazula hhayi kuphela imidiya yendabuko njengamaphephandaba kodwa nobubanzi bendawo yezinkundla ezintsha nezokuxhumana. Kungakhathaliseki ukuthi umuntu usebenzisa ulwazi oluvela esitolo sezindaba esinedumela elihle, ibhulogi yomuntu siqu, ividiyo ye-YouTube, noma i-tweet elula, ikhono lokuhlola ngokucophelela nokuhumusha okuqukethwe kwemidiya libalulekile futhi inhloso yezibonelo zokufunda kwabezindaba eziboniswe kulesi sihloko ukusiza. wenza lokho.
Ukwazi kwabezindaba kunikeza abantu amandla okuhlukanisa phakathi kwemithombo ethembekile nolwazi olunganembile, bahlonze ukuchema, futhi baqonde umthelela ongaba khona wemithombo yezindaba emphakathini. Emhlabeni oxhumene ngokwandayo, ukukhuthaza ukufunda kwabezindaba kubalulekile ukuze ube yisakhamuzi esinolwazi kanye nokusetshenziswa kolwazi ngendlela efanele.
Izincomo:
- Izibonelo Eziyi-10 Zokushisekela Izwe
- Uhlu Lwezibonelo Zokuziphatha Kwezengqondo
- 10 Izibonelo Eziningilizayo Zokuprakthiza
- Izibonelo Eziyi-10 Zesenzo Sokuvuma
- Izibonelo eziyi-12 ze-Extrinsic Motivation
shiya impendulo