Izilwane zinezinhlobo ezahlukene zobudlelwane, njengabantu. Abanye bahlala nomlingani oyedwa, kanti abanye banobudlelwano obuvulekile noma usuku oluseduze. Abantu banelukuluku lokwazi ngezilwane ezikhwelana impilo yonke njengoba sivame ukufisa ukuthola umlingani wethu wokuphila konke. Kodwa ngisho naphakathi kwalezi zidalwa, kunezinhlobo eziningi zobudlelwane, ezifana nalokho abantu ababhekana nakho. Zisukela ekuhlaleni uthembekile kuye ekubeni nobudlelwano obuvulekile noma ukuthandana nophathina abaningi. Kungakhathaliseki ukuthi hlobo luni, lobu budlelwano busiza izilwane ukugcina izinhlobo zazo ziqhubeka. Njengabantu, singasiza kulo mgomo noma siwenze kube nzima kakhulu.
Ngaphandle kokuchitha isikhathi esiningi, ake singene phakathi kwezinye zezilwane ezizalanisa impilo yonke.
Izilwane Ezishada Ukuphila Konke
1. Izinyoni zothando
Izinyoni zothando ziwuhlobo lwezinyoni ezaziwa ngokuxhumana kwazo kwezothando. Uma sikhuluma ngezilwane ezibonisa uthando, izinyoni zothando yizo ezifika kuqala engqondweni. Akukhona nje kwaqondana ukuthi igama elithi “uthando” liyingxenye yegama labo. Lezi zinyoni, ezitholakala ezinhlotsheni eziyisishiyagalolunye ezihlukene, zibonisa ukuzibophezela okuqinile ku-monogamy, zakha amapheya ahlala njalo anomthelela ekuzinzeni komphakathi wemihlambi yazo.
Endle, amapheya ezinyoni zothando azibandakanya ekuziphatheni kokunakekela, njengokuphakelana. Isibopho phakathi kwazo sikhulu kangangokuthi uma enye yalezi zinyoni ilahleka noma idlula, inyoni esele ingase ibonise ukuziphatha okuguquguqukayo, okubonisa umthelela ongokomzwelo wokulahlekelwa. Kuyathakazelisa ukuthi ngisho nezinyoni zothando ezifuywayo, ezihlala zodwa, zibonisa ukuziphatha okufanayo kozakwabo basendle, okuphakamisa imvelo ejulile yokuthambekela kwazo okunothando nokuthandana nomuntu oyedwa. Kungakhathaliseki ukuthi kusendle noma njengabangane abathandwayo, izinyoni zothando ziyaqhubeka nokuthatha ukuthakasela kwethu ngokuxhumana kwazo okunothando nokuzinikela.
2. I-Seahorse Romance
Ama-seahorses ngezinye zezilwane ezizalanisa impilo yonke. Lokhu kungenxa yokuthi, babhekene nohambo olunzima ekufuneni uthando, futhi akuyona nje inselele kodwa ukuzijabulisa okuyingozi. Ukuthembela kwabo ekuzifihleni njengesivikelo esiyinhloko ezilwaneni ezidla ezinye, kuhlanganiswe namandla abo alinganiselwe okubhukuda kanye nenani elincane labantu, kwenza ukufuna umngane womshado kube umsebenzi oyingozi. Ukuze kunqobe lezi zithiyo, amahhashi amaningi asolwandle athatha ukuziphatha kokuthatha umfazi oyedwa, ancamela ukuhlala nomlingani oyedwa.
Lokhu kuzibophezela kuvela ekuqapheleni ukuthi lapho ihhashi lasolwandle elikhethekile selitholakele, ukuhlala ndawonye nokukhwelana kwandisa ngokuphindaphindiwe amathuba okuzala ngempumelelo, kudlule izingozi zokufuna umngane womshado omusha.
Emhlabeni wezothando zasolwandle, ukuthola nokugcina umngane womshado kuba isu lokuqinisekisa isizukulwane esilandelayo esiphumelelayo lapho sibhekene nezithiyo eziyingqayizivele lezi zidalwa ezihlangabezana nazo.
3. Ama-Puffin aseNyakatho ye-Atlantic
Ama-puffin ase-Atlantic ayizinyoni ezimnyama nezimhlophe ezihlukile ezitholakala esifundeni saseNyakatho ye-Atlantic, kuhlanganise EMpumalanga Canada, New England, naseNtshonalanga Yurophu. Lezi zinyoni ezincane zingatshuza amafidi angama-200 ngaphansi kwamanzi ukuze zibambe izinhlanzi futhi zaziwa ngokuthwala izinhlanzi ezingaphezu kweyodwa ngesikhathi ziye phezulu. Ama-Puffin angabalingani abaqotho, akhetha umngane womshado ofanayo unyaka ngamunye kusukela eneminyaka emihlanu ubudala. Nakuba ngokuvamile ziba zodwa olwandle, zihlangana ndawonye ezindaweni ezizalela kuzo, ziphinde zihlangane ngemikhuba yokukhwelana.
Phakathi nokuzalanisa, ama- puffin abesilisa nabesifazane ayashintshana ngokufukamela iqanda lawo kuze kube yilapho umntwana echanyuselwa futhi alibangise olwandle. Ama-puffin aphila iminyaka efinyelela kwengama-30. Ngo-2019, baba izinyoni zasolwandle zokuqala ezaziwa zisebenzisa amathuluzi, njengoba abacwaningi bezibona bezinwaya ngezinduku. Lokhu kwengeza ekuziphatheni okuthakazelisayo kwalawa ma-puffin akhangayo aseNyakatho ye-Atlantic.
Funda futhi: 40 Amaqiniso Angahleliwe Ngezilwane Angase Akumangaze
4. Amagundane ase-Oldfield
Amagundane ase-Oldfield akhethekile ngoba ahlala nomlingani oyedwa impilo yawo yonke, ngokungafani namanye amagundane. Bayakwazi futhi ukunakekela izingane zabo. Kokubili igundane likamama nobaba bayasizana ukwenza ikhaya elithokomele futhi banakekele abancane babo.
Lokhu kwehlukile kumagundane enyamazane, okungolunye uhlobo lwegundane elingathembekile kangako. Amagundane ezinyamazane ajwayele ukuba nabalingani abaningi abahlukene phakathi nezimpilo zabo. Kodwa amagundane ase-oldfield akhetha ukunamathelana nothando lwawo olulodwa lweqiniso. Kufana nendaba yothando emhlabeni wezilwane!
5. Izikhozi Ezimpandla
Izinkozi ziyizinyoni ezihlaba umxhwele ezitholakala eNyakatho Melika, ezaziwa ngobukhulu bazo obukhulu, umbala ohlukile, noqhwaku. Ezisikazi zinkulu kuneziduna. Ngokuvamile bachitha isikhathi sabo sodwa, kungakhathaliseki ukuthi kusebusika noma inkathi yokufuduka, kodwa okuthakazelisayo, banamathela kumlingani ofanayo wokuzalanisa njalo ngonyaka.
Le mibhangqwana ezinikele ibuya minyaka yonke izokwakha izidleke futhi ikhulise amaphuphu ayo, ngokuvamile isebenzisa indawo efanayo yokuzalela. Ngokuphawulekayo, ama-bald eagle aqhubeka ethuthukisa izidleke zawo ngokufaka izinti, okuholela ekwakhekeni kwezidleke ezithile ezinkulu ngokuphawulekayo. Isibonelo, e-Vermilion, e-Ohio, kunesidleke esirekhodiwe esingamafidi angu-9 ububanzi futhi cishe amafidi angu-12 ukuphakama.
Lezi zinyoni zibonisa ukwethembeka kubalingani bazo abakhethiwe, bahlala nomlingani ofanayo kusukela ngesikhathi sazo sokuqala sokukhwelana. Nokho, uma bengamtholi umlingani wabo noma uma umngane wabo womshado eshona, bayofuna umngane omusha. Izinkozi azizona nje isithonjana ngokubukeka kwazo kodwa futhi nokuzibophezela kwazo kubalingani bazo bempilo yonke kanye nezidleke ezihlaba umxhwele ezakha ndawonye.
6. Izimpungushe
Izimpungushe ngezinye zezilwane okutholakale ukuthi zizokhwelana impilo yazo yonke. Nakuba ngokuvamile bebhekwa njengezilwane ezinobuqili, iqiniso liwukuthi, bathembeke kakhulu kumngane wabo womshado oyedwa. Ngokungafani nenkolelo evamile, ama-coyote awakaze anhlanhlathe. Lokhu kwethembeka kubasizile ukuthi benze kahle emadolobheni. Ezindaweni ezinabantu abaningi, kubalulekile ukuthi ama-coyote athole ukunakwa nokunakekelwa kubazali bawo bobabili. Lokhu kubenza bakwazi ukusinda uma kuqhathaniswa nezinjana ezinomzali oyedwa kuphela eduze kwazo ukuze ziwavikele futhi azondle.
Lapho impungushe yensikazi isilungele ukugana, umbhangqwana uchitha cishe sonke isikhathi sawo ndawonye wenza izinto ezinjengokufuna ukudla, ukuphumula, ukudlala, nokugijima. Lokhu kwethembeka nokusebenzisana kwethimba kunomthelela empumelelweni yamacoyote ezindaweni zasemadolobheni. Ngakho-ke, naphezu kwegama labo lobuqili, ama-coyote akhombisa ukwethembeka okumangalisayo ebudlelwaneni bawo.
7. Izimpungushe Ezibomvu
Izimpungushe ezibomvu zibonisa izindlela ezihlukahlukene zokuhlala ndawonye. Izikhathi eziningi, zakha amapheya, lapho iduna nensikazi eyodwa behlala ndawonye. Nokho, ngezinye izikhathi impungushe yesilisa ihlala nezimpungushe eziningi zezinsikazi emphandwini, ikhwelana nazo.
Ezimweni ezihlukene, umbhangqwana wezimpungushe ungase wabelane ngomhume wawo nempungushe engumzanyana. Lo mzanyana akanazo izingane kodwa uhlala nezithandani futhi unakekela inzalo yazo.
Ngakho-ke, izimpungushe ezibomvu zinezindlela ezahlukene zokuhlela amaqembu emindeni yazo. Bangaba ngumfazi oyedwa, baphile njengababili, noma babe nokuhlelwa okuyinkimbinkimbi nabesifazane abaningi kanye nomzanyana. Kuyathakazelisa ukuthi lezi zilwane zijwayelana kanjani nezinhlaka ezahlukene zomphakathi ngokusekelwe ezidingweni zazo nendawo ezizungezile.
Funda futhi: Izizathu Zokuthola Inja Kulo nyaka
8. AmaGiboni
Ama-Gibbons, iqembu elihlukahlukene lezinkawu ezincane ezitholakala ngokuyinhloko eNingizimu-mpumalanga ye-Asia, aqukethe izinhlobo eziningana ezaziwayo. Ngokufanayo nezinye izinkawu, ama-gibbons abonakala esungule ukuba nomfazi oyedwa njengendlela yokuzivikela ekubulaweni kwezinsana kanye nokuvikela indawo.
Ngokomlando, ama-gibbon ayevame ukubhekwa njengesibonelo esibalulekile se-monogamous apes. Amapheya ama-gibbon atshala isikhathi esibalulekile ekuqeqesheni okufanayo nasekukhuliseni inzalo yawo ngokuhlanganyela. Bakha amayunithi omndeni ahlanganisa abalingani bomshado oyedwa kanye nezingane zabo.
Ama-Gibbons aze axhumane nangezingcingo ezihlanganisayo ezihlukile, eziphinde zisebenze njengezibonisi zendawo, lapho abesilisa nabesifazane benikela ngezingxenye ezithile ekuculweni kwezwi. Kodwa-ke, lapho kubhekisiswa kahle, kuba sobala ukuthi, njengezinhlobo eziningi zezilwane ezihlala umfazi oyedwa ezikhulisa inzalo ngomlingani oyedwa, ama-gibbon azibandakanya ekukhuleni ngaphandle kwamapheya awo amisiwe futhi angase abhekane nezinguquko kubalingani bawo bokukhwelana.
9. I-Tiny Dik-Diks
I-Dik-diks izinyamazane ezincane ezitholakala emazweni ambalwa e-sub-Saharan Africa. Bahlala ezindaweni ezihlala emahlathini omile futhi bafaneleka kahle kule ndawo. Nokho, abantu bawusongo olukhulu kubo. Abantu bazingela ama-dik-diks ukuze bathole amathambo abo, asetshenziselwa ubucwebe, nesikhumba sabo, esenziwe amagilavu e-suede.
Ama-Dik-dik ahlala ngababili futhi adinga izindawo ezinkulu zamadlelo. Bahlala ndawonye njengombhangqwana, futhi lapho abantwana babo sebekhulile, bayahamba bayozitholela indawo yabo. Ngokuvamile, ama-dik-dik amadala ayadlula, enzela abancane indawo. Lokhu kusiza ukugcina inani elilinganayo lama-dik-dik amadala abesilisa nabesifazane.
10. Amadada
Amadada ngokuvamile ayizinyoni ezithembekile, ezinamathelana nomlingani oyedwa iminyaka eminingi noma impilo yazo yonke. Kodwa, njengabantu, imibhangqwana yedada ngezinye izikhathi ibhekana nezinkinga ezifana nokuhlukana nokukopela. Ngokumangalisayo, cishe iqanda elilodwa kwayi-1 phakathi kwamadada amnyama ase-Australia anakekelwa idada elingeyena umzali wangempela, kanti idada ngokuvamile alazi. Amadada angase afune abalingani abasha uma izidleke zabo zingaphumeleli, uma benesikhathi esibi sokuzala, noma uma oyedwa wabo efa.
Lapho izithandani zedada zihlukana, kuvame ukuba lula ngedadani lesifazane ukuthola umlingani omusha. Ingakwazi ukuphinde ihlangane neqembu lamadada, kuyilapho eyeduna ihlala endaweni ababehlala kuyo, inethemba lokuheha umngane womshado omusha. Njengasebudlelwaneni babantu, amadada abhekana nokwehla nokwenyuka ezimpilweni zawo zothando.
11. I-Colourful Scarlet Macaws
Ama-Scarlet macaw, aziwa ngezimpaphe zawo ezigqamile, ayevame ukugcwalisa isibhakabhaka sase-Central America ngemibala yawo egqamile. Bakha amapheya ajabule omfazi oyedwa, bazalana nabalingani babo. Nokho, namuhla, inani lazo endle liye lehla kakhulu, ikakhulukazi ngenxa yokuhweba ngezilwane ezifuywayo kanye nokucekelwa phansi kwezindawo zokuhlala.
Naphezu kwalezi zinselele, ama-scarlet macaw ayaqhubeka eyizinyoni ezihlala eyedwa, ehlala ezinikele kumlingani oyedwa iminyaka eminingana ngenkathi ekhulisa inzalo yawo ndawonye. Kuyathakazelisa ukuthi bangase bashintshe abalingani njalo ngemva kweminyaka embalwa, kodwa ingqikithi yemvelo yabo yokuba nomfazi oyedwa ihlala ikhona. Lokhu kushintsha kokuziphatha kuwumphumela wezinsongo ababhekana nazo endaweni yabo.
Ngaphezu kwalokho, ama-macaw ayekade echichima, anezimpaphe ezimibalabala kanye nezibopho zokushada nomuntu oyedwa, manje abhekene nezinselele eziye zabangela ukuncipha kwenani labantu. Naphezu kwalobu bunzima, bayaphikelela ekuzinikeleni kwabo ekwakheni ubudlelwano obuhlala njalo endle.
12. I-Sandhill Cranes
Okhrayini baseSandhill babelana ngothando olukhethekile, bazibophezela kumlingani oyedwa impilo yabo yonke. Uma kuyisikhathi sokukhwelana, la ma-cranes ahlanganyela emdanso, ayamemezana ukuze aqinise ubuhlobo. Umdanso wabo ungadlala, okuhlanganisa ukuphonsa izinti noma izitshalo emoyeni.
Uma ama-crane enza isidleke futhi azalela amaqanda, i-crane yesilisa ithatha umsebenzi wokuqapha isidleke. Njengoba ama-cranes amancane ekhula, wonke umndeni uqala uhambo lokufuduka ndawonye. Le ndaba yothando eyingqayizivele phakathi kwama-cranes ase-sandhill ibonisa izibopho zabo zomndeni eziqinile kanye nobuhle bokuzibophezela kwabo impilo yonke.
Funda futhi: Kungani Izinja Zidla Indle?
13. Ama-Albatrosses
Ama-Albatross aphikisana nemibono evamile mayelana nobuhlobo bomuntu oyedwa. Naphezu kohambo lwazo olude lwaminyaka yonke oluhlanganisa izinkulungwane zamakhilomitha, ahlala ebuyela endaweni yawo evamile yokuzalela futhi aphinde ahlangane nomlingani ofanayo ukuze akhwelane futhi akhulise inzalo yawo. Ngokuthakazelisayo, bobabili abazali bahlanganyela ngenkuthalo ekukhuliseni izinyoni zabo ezincane.
Nakuba lezi zinyoni ezinhle zilondoloza isibopho esizinikezele ukuphila kwakho konke nabalingani bazo abayinhloko, ziphinde zihlanganyele ebudlelwaneni nabanye abantu, okufana “nobuhlobo obuvulekile” bomuntu. Kulolu hlelo, bobabili ozakwethu bahlala bezibophezele komunye nomunye kuyilapho behlola amathuba nabanye abantu abangaphandle kokumataniswa kwabo okumisiwe.
Ukuguquguquka kobudlelwane obuyingqayizivele bama-albatross kubekela inselele imibono ecatshangelwe ngaphambili mayelana nokuba nomfazi oyedwa ezilwaneni, okugqamisa ubunkimbinkimbi nokwehlukahlukana kwezibopho zomphakathi emhlabeni wezinyoni.
14. AmaBeaver
Ama-Beaver avame ukubhekwa njenganobudlelwane bomuntu oyedwa ngokwemvelo, futhi imindeni ngokuvamile ehlanganisa abazali ababili kanye nezingane zabo. Nokho, lo mbono awubonisi ngokunembile imikhuba yabo yokukhwelana. Ucwaningo ngenani lama-beaver lwembula ukuthi ngaphezu kwesigamu salezi zinja zazala ama-beaver angamaduna angaphezu kwamabili.
Ukwengeza, ama-beaver ajwayele ukukhwelana nabantu abavela ezindaweni eziseduze, okubonisa ukuziphatha kokukhwelana okuhlukahlukene nokuyinkimbinkimbi kunalokho okwakucatshangwa ngaphambili. Lokhu kubekela inselele umbono wokuba nenkosikazi eyodwa eqinile ebudlelwaneni be-beaver, kugqamisa ukubaluleka kokuqonda ubunkimbinkimbi bokusebenzelana kwabo komphakathi endle.
15. Izikhumba ze-Shingleback
Izikhumba ze-shingleback ziyizibankwa ezinkulu, ezinsundu ngokumnyama ezitholakala eningizimu ye-Australia, ikakhulukazi eNew South Wales. Zinezilimi eziluhlaza okwesibhakabhaka ngokumnyama kanye nomlomo ophinki ogqamile. Lapho abantwana be-shingleback bezalwa, bangakwazi ukuzinakekela ngokushesha, ngakho abadingi abazali babo.
Okumangazayo ukuthi lezi zibankwa zichitha isikhathi esiningi zodwa, kodwa zibuyela kumlingani wazo oyedwa njalo ngonyaka. Kuvamile ukubona amapheya ezikhumba ze-shingleback zihamba ndawonye eNew South Wales, kanti eyeduna ilandela eyensikazi. Lolu hlobo lokunamathelana, olubizwa nge-social monogamy, lungahlala iminyaka engaphezu kwe-10, okuyinto engavamile ezibankwa.
Ngisho noma oyedwa wabo efa, isibopho singahlala siqinile. Abantu babone izikhumba ze-shingleback zihleli nophathina wabo oshayiswe yimoto, bebaququda futhi bebakhotha izinsuku.
shiya impendulo