Ndalama ya Fiat kwenikweni ndi ndalama zomwe boma limapanga ndikuthandizira. Zimaphatikizapo ndalama zazikulu zomwe boma limapereka, monga dola kapena yuro. Komanso, ndalama zilizonse zomwe mabanki amalonda amapanga ndikugwiritsa ntchito zimatengedwa ngati ndalama za fiat. Choncho, ngati boma likuyambitsa ndalama zatsopano kapena ngati mabanki atulutsa ndalama zawo, zimagwera m'gulu la ndalama za fiat.
Ndalama zamtundu uwu zilibe phindu lobadwa nalo monga golidi kapena siliva; m’malo mwake, mtengo wake umachokera pa chidaliro ndi chidaliro chimene anthu ali nacho m’boma kapena dongosolo lazachuma.
Mwachidule, mukamagwiritsa ntchito ndalama zamapepala kapena ndalama zomwe boma kapena mabanki amapereka, mumagwiritsa ntchito ndalama za fiat. Ndi mtundu wa ndalama zomwe timakonda kugwiritsa ntchito tsiku lililonse pogula zinthu ndi kupanga malonda, koma ndikofunikira kudziwa kuti mtengo wake umagwirizana ndi kukhazikika ndi kudalirika kwa boma kapena mabungwe azachuma.
Kodi Fiat Currency ndi chiyani?
Ndalama ya Fiat ndi mtundu wa ndalama zomwe zilibe phindu lakuthupi monga golidi kapena siliva. M’malo mwake, chimapeza phindu lake chifukwa boma limachichirikiza ndi kuchilamulira. Zitsanzo za ndalama za fiat zikuphatikizapo madola aku US, ma euro, ndi mapaundi aku Britain.
Palinso mtundu wina wa ndalama wotchedwa ndalama zamtengo wapatali, kapena ndalama zoimira. M'dongosolo lino, mtengo wa ndalama umagwirizanitsidwa ndi chinthu chakuthupi, monga golidi. Mwachitsanzo, muyezo wa golide umagwirizanitsa kuchuluka kwa golide komwe kulipo ndi mtengo wa dola. Ngati pali golide wambiri, mtengo wa dola ukhoza kukwera.
Choncho, m'mawu osavuta, ndalama za fiat ndi ndalama zomwe boma limati ndi zamtengo wapatali, pamene ndalama zamtengo wapatali zimathandizidwa ndi chinthu chenicheni, monga golidi. Ndalama zomwe timagwiritsa ntchito tsiku lililonse, monga madola ndi ma euro, nthawi zambiri zimakhala ndalama za fiat.
Komanso Werengani: 10 Zitsanzo za Chuma Chachuma
Mbiri ya Fiat Money ku US
Dola ya ku U.S. ndi mtundu wapadera wandalama. Imatchedwa "fiat money" ndipo imadziwikanso kuti "yovomerezeka mwalamulo," kutanthauza kuti imavomerezedwa pakulipira ngongole zamitundu yonse. Legal tender ndi ndalama zomwe boma lati ndi zabwino kugwiritsa ntchito.
M'mbuyomu, ndalama za US zinali zogwirizana ndi golidi (ndipo nthawi zina siliva). Koma zinthu zinasintha mu 1933 pamene boma linakhazikitsa lamulo lotchedwa Emergency Banking Act. Pambuyo pake, anthu sakanatha kusinthanitsa ndalama zawo ndi golide wa boma. Muyezo wa golidi, womwe unatanthauza kuti golidi wa boma anachirikiza ndalamazo, unatha mu 1971 pamene U.S. anasiya kupereka golide ku mayiko ena kaamba ka ndalama za U.S.
Tsopano, madola aku U.S. alibe kugwirizana kwachindunji ndi golidi kapena siliva. M'malo mwake, amadalira "chikhulupiriro chokwanira ndi ulemerero" wa Ambuye US Government. Izi zikutanthauza kuti anthu amakhulupirira kuti boma lithandizira ndalamazo. Madola aku US ndi ovomerezeka pakulipira ngongole zamitundu yonse, zaboma komanso zachinsinsi. Koma mosiyana ndi kale, simungathe kusinthanitsa ndi golidi kapena siliva ku United States Treasury kapena Federal Reserve Bank. Kotero, iwo ndi "ovomerezeka mwalamulo" tsopano, osati "ndalama zovomerezeka" zomwe mungathe kusinthana ndi zitsulo zamtengo wapatali.
Zitsanzo za Fiat Money
Ndalama za Fiat zikuphatikizapo ndalama monga dola ya US, euro, mapaundi a British, yen ya ku Japan, ndi Indian rupee. Izi sizimathandizidwa ndi zinthu zakuthupi koma zimadalira kudalirika kwa boma lomwe likupereka.
Kawirikawiri, ndalama za fiat zimapereka kukhazikika kwachuma, koma pali zosiyana. Zimbabwe, kumayambiriro kwa zaka za m'ma 2000, idakumana ndi mavuto azachuma. Kuti athane ndi izi, banki yayikulu idasindikiza ndalama mopitilira muyeso, zomwe zidayambitsa hyperinflation.
Panthawi yovutayi, Ndalama ya Zimbabwe adataya 99.9% ya mtengo wake. Mitengo inakwera kwambiri moti ogula ankanyamula matumba andalama kuti akagule zinthu zofunika kwambiri. Pachimake, boma lidayenera kubweretsa ndalama zokwana 100 trilioni za dollar yaku Zimbabwe. Pamapeto pake, ndalama zakunja zidayamba kulandiridwa kuposa dola yaku Zimbabwe yomwe ikutsika mtengo. Chitsanzochi chimagwira ntchito ngati nkhani yochenjeza, kuwonetsa zovuta zomwe zingakhalepo za machitidwe olakwika a ndalama za fiat.
Mtengo wa Fiat Money Wafotokozedwa
Ndalama za Fiat zimapeza mtengo wake osati chifukwa chomangidwa ndi zinthu zakuthupi monga golidi kapena siliva, koma kuchokera ku chidaliro ndi chidaliro chomwe anthu ali nacho mu boma lomwe likupereka. Chifukwa chimodzi chofunika kwambiri cha mtengo wake ndi lamulo la boma loti misonkho iyenera kulipidwa pogwiritsa ntchito ndalama zomwe limapereka. Mfundo imeneyi, yotchedwa chartalism, imatsimikizira kuvomereza kofala kwa ndalama za fiat, monga momwe anthu amakakamizika kuzigwiritsa ntchito polipira msonkho kuti apewe chilango kapena kutsekeredwa m'ndende.
Mosiyana ndi ndalama zamtengo wapatali, monga ndalama za golide kapena ngongole zowomboledwa pazitsulo zamtengo wapatali, mtengo wa fiat money umachokera ku chikhulupiriro chakuti boma likuchirikiza ndilodalirika. Ulamuliro wa boma ndi lamulo lalamulo kuti lithetse misonkho ndi ndalama za fiat zimapanga kufunikira kosasintha kwa izo, kulimbikitsa kuvomereza kwake muzochitika zosiyanasiyana.
Malingaliro ena, monga nthanthi yangongole, amalingalira kuti ndalama zonse zimaphatikizapo ubale wangongole. Komabe, mtengo wapadera wa ndalama za fiat uli mu mgwirizano wake ndi akuluakulu a boma, kulimbikitsa kufunikira kwake pazochitika zachuma za tsiku ndi tsiku. M'malo mwake, mtengo wa ndalama za fiat umagwirizana kwambiri ndi chidaliro chomwe anthu amachiyika m'boma lomwe limapereka komanso kufunikira kogwiritsa ntchito kukwaniritsa misonkho.
Komanso Werengani: 15 Mabanki Abwino Kwambiri ku America
Kusiyana Pakati pa Ndalama za Fiat ndi Cryptocurrency
Ndalama za Fiat ndi cryptocurrency ndi mitundu iwiri ya ndalama, koma zimagwira ntchito mosiyana. Ndalama zokhazikika, zomwe zimadziwikanso kuti fiat currency, zimathandizidwa ndi boma kapena bungwe lopereka. Kumbali ina, ndalama za crypto monga Bitcoin zimagwira ntchito pamadongosolo otchedwa blockchain, omwe alibe ulamuliro wapakati.
Kusiyana kwakukulu kwagona pa amene ali ndi udindo. Ndalama ya Fiat ili ndi boma kapena wopereka kumbuyo kwake, kutsimikizira kufunika kwake. Mosiyana ndi izi, ma cryptocurrencies amadalira gulu la ogwiritsa ntchito kuti adziwe kufunika kwawo. Chikoka cha anthu ammudzichi chimakhudza mwachindunji kusinthana kwa ndalama za crypto ndipo zitha kupangitsa kuti chiwonjezeko kapena kuchepa kwa mtengo wake, lingaliro lotchedwa deflation kapena inflation.
Chifukwa chake, ngakhale kuti ndalama zanthawi zonse zimayendetsedwa ndikutsimikiziridwa ndi akuluakulu apakati, ma cryptocurrencies ali ngati chuma cha digito choyendetsedwa ndi anthu. Kumvetsetsa kusiyana kumeneku kumatithandiza kumvetsetsa mawonekedwe a mitundu iwiri ya kachitidwe ka ndalama.
Siyani Mumakonda