Kaulana ʻo Switzerland no kona kūlana kiʻekiʻe o ke ola, hoʻomohala maikaʻi ʻia, a me ka hoʻokō ʻana i ka hoʻomau kaiapuni.
ʻO ke kī i ka holomua o Switzerland a me ka lokahi pilikanaka aia i loko o kona ʻokoʻa waiwai, i pili i nā ʻōlelo kūhelu ʻehā o ka ʻāina. ʻO ka nīnau; he aha nā ʻōlelo i ʻōlelo ʻia ma Switzerland?
ʻAʻole like me nā kaiāulu lehulehu ʻē aʻe, ʻaʻole kūleʻa ʻo Switzerland i nā ʻāʻī kaiapili maʻamau. ʻO ka hiki i ka poʻe Swiss ke ʻōlelo i nā ʻōlelo kūhelu ʻehā he ikaika nui.
ʻOiai ua ʻōlelo ʻia kēia mau ʻōlelo a puni ka ʻāina, ua ʻike nui ʻia lākou ma nā wahi kikoʻī. Hāʻawi kēia ʻokoʻa ʻōlelo i ka mosaic moʻomeheu kūʻokoʻa o Switzerland, e hoʻoulu ai i ka lokahi a me ka ʻike i waena o kona poʻe.
Hoʻokomo ka poʻe Swiss i kā lākou mau ʻōlelo ʻōlelo, e hana ana i kahi ʻano like ʻole kahi e noho maluhia ai nā kaiāulu ʻōlelo like ʻole. ʻAʻole kēia ʻano hoʻohui e hoʻonui wale i ka pilikanaka akā e hōʻike pū ana hoʻi i ka hoʻokō ʻana o ka ʻāina i ka ʻae ʻana i ka ʻokoʻa ma ke ʻano he ʻano kumu o kona ʻike.
Nā ʻōlelo i ʻōlelo ʻia ma Switzerland
ʻŌlelo Kelemānia Swiss
ʻO Kelemānia Kelemānia ka ʻōlelo maʻamau ma Switzerland. Ma kahi o 60% o ka poʻe e ʻōlelo nei, ʻoi loa ma ka ʻākau, waena, a me ka hikina o ka ʻāina. Kāhea ʻia e nā kamaʻāina Schwyzerdütsch, a ua hana ʻia me nā ʻōlelo Alemannic ʻaʻole i hoʻohana hou ʻia ma Kelemānia a i ʻole Austria.
Aʻo nā keiki Swiss i ka German Standard ma ke kula, no laila hiki iā lākou ke kamaʻilio maʻalahi me ka poʻe Kelemānia, Austrians, a me nā mea ʻōlelo Kelemānia ʻē aʻe. Hoʻololi maʻalahi lākou i ka German Standard i ka wā e kamaʻilio pū ai me ka mea ʻaʻole ʻōlelo Kelemānia Swiss.
No ka mea, ʻaʻole nā dialects German German a pau ke ʻano kākau maʻamau, ua kākau ʻia nā kānāwai, nā puke, a me nā nūpepa ma ka German Standard. ʻO ia ke kumu i kapa ʻia ai ka hapa nui o ka poʻe Kelemānia Swiss ʻo Schriftdeutsch, ʻo ia hoʻi ka "Heleman kākau ʻia."
ʻAʻole hoʻokahi wale nō ka ʻōlelo Kelemānia Swiss— ʻokoʻa nui ia ma muli o kou wahi. No ka laʻana, ʻokoʻa ka dialect ma Zurich me Basel, a ʻoi aku ka ʻokoʻa ma kahi kauhale Alpine.
Hoʻohana maʻamau nā kūlana maʻamau i ka German maʻamau, ʻoi aku ka nui inā aia nā mea ʻōlelo Kelemānia ʻole a puni. Akā ma kahi pilikino a ma waena o Swiss Germans, ʻo ka dialects ka mea maʻamau.
ʻŌlelo Palani Swiss
ʻO Farani ka ʻōlelo nui ma ka ʻaoʻao komohana o ka ʻāina, kahi ʻāina i kapa ʻia ʻo Swiss French.
Wahi a Wikipedia, e pili ana i ka 22% o ka heluna kanaka Swiss e ʻōlelo i ka Farani, e lilo ia i mea koʻikoʻi linguistic mana ma nā kūlanakauhale e like me Geneva a me Lausanne. Inā ʻoe e hoʻolālā nei i kahi huakaʻi i kēia mau wahi Swiss, hiki ke loaʻa kahi puke wehewehe ʻōlelo Farani, no ka mea, he mau wahi ʻōlelo Farani lākou.
Ke hoʻohālikelike ʻia i nā ʻokoʻa ma waena o Swiss German a me Standard German, ʻaʻole liʻiliʻi ka ʻōlelo ʻana ma waena o Swiss French a me ka ʻōlelo Palani ma Farani. ʻOiai aia kekahi mau ʻokoʻa o nā huaʻōlelo a me nā ʻōlelo, pono ka poʻe akamai i ka ʻōlelo Palani Kūlana he mea maʻalahi ke kiʻi ʻana i ka Palani Swiss.
ʻO ka laha ʻana o ka ʻōlelo Palani ma nā kūlanakauhale ʻo Swiss e hoʻokumu i kahi ʻano ʻōlelo ʻokoʻa, i mea e pono ai ka poʻe huakaʻi e ʻike i ka ʻōlelo. Inā ʻoe e ʻimi nei i ka waiwai moʻomeheu o Geneva a i ʻole e leʻaleʻa ana i ka nani nani o Lausanne, ʻo ka loaʻa ʻana o ka ʻike kumu o ka ʻōlelo Palani hiki ke hoʻonui i kou ʻike a me ka launa pū ʻana me nā kamaʻāina.
E heluhelu pū nō hoʻi: ʻO nā ʻōlelo koʻikoʻi e aʻo ai no nā manawa hou aku
ʻŌlelo ʻItalia Swiss
Noho ʻo Swiss Italia ma ka ʻaoʻao hema o Switzerland, kokoke i ka palena me Italia. Me ka heluna kanaka he 673,000 mau mea ʻōlelo, ʻaneʻane lākou he 8% o ka heluna kanaka o ka ʻāina.
No ka poʻe kamaʻāina me ka ʻōlelo ʻItalia a i ʻole ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo, ua maʻalahi ka hoʻomaopopo ʻana o Swiss Italian, e like me ka Swiss French. Aia ka ʻokoʻa nui i kekahi mau huaʻōlelo hōʻaiʻē koʻikoʻi mai Kelemania a me Farani.
ʻOiai ka loaʻa ʻana o nā ʻōlelo ʻōlelo kūloko e like me Ticinese a me nā ʻano like ʻole i hoʻololi ʻia e Lombard, ua like loa ka Swiss Italian i ka Standard Italian ma Switzerland.
He ʻokoʻa me ka Italian Italian, kū ka Swiss Italian no ka hoʻohana ʻana i nā "calques," nā huaʻōlelo e like me nā unuhi maoli mai Farani a me Kelemania.
No ka laʻana, ʻoiai ʻo ka huaʻōlelo Italia no ka "laikini kaʻa" ʻo "Patente," hoʻohana ka poʻe Italia Swiss i "Licenza di condurre," he unuhi pololei mai ka huaʻōlelo Farani "permis de conduire." ʻOiai ʻo kēia mau nuances linguistic, ʻo ke kamaʻilio holoʻokoʻa ma waena o Swiss Italians a me nā mea ʻōlelo o Standard Italian e mau loa ka maʻalahi.
ʻŌlelo Roma
He ʻōlelo liʻiliʻi ʻo Romansh e 37,000 poʻe. Ua lilo ia i ʻōlelo aupuni ma Switzerland i ka makahiki 1938, akā ʻaʻole i ka makahiki 1996 i loaʻa ai ka ʻike kūhelu.
Ma ka hikina hema o Grisons, ʻo Romansh kahi ʻōlelo kūhelu i hoʻohana ʻia i ka hoʻokele a me ka hoʻonaʻauao, a me ka kamaʻilio ʻana i kēlā me kēia lā i loko o ke kaiāulu.
ʻOiai ke kū nei i ka hoʻokūkū mai Italia a me Kelemania, ua ola ʻo Romansh i ke kenekulia 21. ʻO kahi hapa kēia no ka mea ʻo ka hapa nui o nā mea ʻōlelo Roma mai nā wahi kaʻawale, mauna ma ka hikina hema o Switzerland.
He mea koʻikoʻi ka mana o ka ʻōlelo Kelemānia ma Romansh. ʻOiai ʻo kāna kumu haʻi'ōlelo liʻiliʻi, ʻelima mau dialects i hoʻohana ʻia i ke ola o kēlā me kēia lā. ʻO nā hana a ke aupuni e hoʻolaha i kahi "pan-Romansh" i hui pū ʻia ua loaʻa nā hopena like ʻole ma ka pae kūloko.
ʻAno ʻōlelo like ʻole ma Switzerland
Hoʻoikaika ʻo Switzerland i ke koʻikoʻi o ka ʻae ʻana i ka ʻōlelo aupuni no ka hoʻohui ʻana. Eia nō naʻe, ʻoi aku ka nui o ka poʻe malihini ma ka ʻāina e makemake e kamaʻilio ma kā lākou ʻōlelo maoli.
Wahi a ke Keʻena Heluhelu Federal Swiss, ʻo nā ʻōlelo maʻamau i ʻōlelo ʻia ma ka ʻāina me ka ʻōlelo Pelekania, Pukiki, Albanian, etc.
ʻO kahi pākēneka kaulana o ka heluna kanaka ma Switzerland e kamaʻilio nui ma nā ʻōlelo ʻē aʻe ma mua o nā ʻōlelo ʻāina. Ma kahi o 5.8% o ka heluna kanaka ʻōlelo Pelekania, 3.5% ʻōlelo Pukiki, 3.2% kamaʻilio ma Albanian, 2.3% ma Serbo Croatian, a me 2.4% ma Sepania. Eia hou, aia he 8.2% ʻāpana e hoʻohana ana i nā ʻōlelo e hāʻule ana ma lalo o ka māhele o "Other."
Hōʻike ka ʻokoʻa ʻōlelo ma Switzerland i ka noho like ʻana o nā ʻōlelo like ʻole i loko o kona mau palena. ʻOiai ke koʻikoʻi o ka ʻōlelo ʻāina no ka hoʻonaʻauao aupuni, ʻike ʻia ka nui o nā ʻōlelo i ka waiwai o ka moʻomeheu moʻomeheu i hana ʻia e ka lehulehu o nā malihini. Hōʻike ka ʻikepili i ke koʻikoʻi o ka ʻike a me ka hoʻokō ʻana i nā ʻano ʻōlelo like ʻole ma Switzerland.
E heluhelu pū nō hoʻi: He aha ka Cultural Assimilation?
Aloha ʻoe ma nā ʻōlelo like ʻole i ʻōlelo ʻia ma Switzerland
ʻEhā mau ʻōlelo kūhelu like ʻole i ʻōlelo ʻia ma Switzerland. Eia kekahi mau ʻōlelo aloha maʻalahi hiki iā ʻoe ke hoʻohana:
Aloha:
- Ma Swiss German, ʻōlelo ʻoe "Aloha."
- Ma ka ʻōlelo Farani Swiss, ʻo ia ʻo "Bonjour."
- Ma Swiss Italian, hiki iā ʻoe ke ʻōlelo "Ciao."
- Ma Romansh, loaʻa iā ʻoe kekahi mau koho: "Cia," "Tgau," a i ʻole "Allegra."
Aloha:
- No ke aloha ʻana ma Swiss German, ʻōlelo ʻoe "Auf Wiedersehen."
- Ma ka ʻōlelo Farani Swiss, ʻo ia ʻo “Au revoir.”
- Ma Swiss Italian, e ʻōlelo ʻoe "Addio."
- Ma Romansh, ʻo ia ʻo "Ade."
E 'oluʻolu:
- Inā makemake ʻoe e ʻoluʻolu ma Swiss German, ʻōlelo ʻoe "Bitte."
- Ma ka ʻōlelo Farani Swiss, ʻo ia ʻo "S'il vous plaît."
- Ma Swiss Italian, hiki iā ʻoe ke ʻōlelo "Per favor".
- Ma Romansh, "Per plaschair."
Mahalo:
- No ka hoʻomaikaʻi ʻana iā ʻoe ma Swiss German, ʻōlelo ʻoe "Danke."
- Ma ka ʻōlelo Farani Swiss, ʻo ia ʻo "Merci."
- Ma Swiss Italia, ʻōlelo ʻoe "Grazie."
- Ma ka Romansh, ʻo ia ʻo "Grazia."
Waiho i ka Reply