E eseese ituaiga mafutaga a manu, e pei lava o tagata. O nisi e nonofo ma le paaga e tasi, ae o isi e tatala mafutaga po o tafaoga faamasani. E fia iloa e tagata manu e fai paaga mo le olaga e pei ona masani ona tatou mananao e suʻe a tatou lava paaga i le olaga atoa. Ae e oo lava i nei meaola, e tele ituaiga o mafutaga, e tutusa ma mea e oo i ai tagata. E amata mai i le tumau faamaoni i le faia o ni mafutaga tatala po o le tafao faamasani i ni paaga se tele. Po o le a lava le ituaiga, o nei mafutaga e fesoasoani i manu e faʻaauau a latou ituaiga. I le avea ai ma tagata, e mafai ona tatou fesoasoani i lenei sini po o le faia o se luʻi.
E aunoa ma se toe tala, sei tatou maulu i nisi o manu e fai paaga mo le olaga.
Manu e Pau mo le Ola
1. Lovebirds
O le Lovebirds o se ituaiga o manulele e lauiloa i latou sootaga alofa. A tatou talanoa e uiga i manu e faʻaalia le alofa, o lovebirds o mea muamua ia e masani ona oʻo mai i lou mafaufau. E le na o se mea na tupu fua le upu “alofa” o se vaega o lo latou igoa. O nei manulele, o loʻo maua i ituaiga eseese e iva, o loʻo faʻaalia se tautinoga malosi i le monogamy, fausia ni paga tumau e saofagā i le mautu o a latou lafu.
I le vao, e faia e paga a le lovebird ni amioga alofa, e pei o le fafagaina o le tasi i le isi. O le sootaga i le va oi latou e matua taua tele ma afai e misi se tasi o manulele pe maliu, o le manulele o loʻo totoe e mafai ona faʻaalia amioga sese, e atagia ai lagona o le leiloa. O le mea e malie ai, e oo lava i lovebirds na tausia e pei o ni fagafao, nonofo i le nofo toʻatasi, faʻaalia amioga tutusa ia latou uo vao, e faʻaalia ai le loloto o aʻa o latou uiga alofa ma monogamous. Pe i le vao pe o ni uo pele, o loʻo faʻaauau pea ona puʻeina e lovebirds lo tatou fiafia i a latou sootaga alofa ma tuuto.
2. Fa'afealofani solofanua
O solofanua o nisi ia o manu e faitama mo le olaga. E mafua ona, latou te feagai ma se faigamalaga faigata i le sailiga o le alofa, ma e le naʻo se luʻitau ae o se faʻalavelave mataʻutia. O lo latou fa'alagolago i fa'alilo e fai ma puipuiga autu e tetee atu ai i manu fe'ai, fa'atasi ai ma le fa'atapula'aina o le aau ma le to'aitiiti o le faitau aofa'i, ua avea ai le sailiga o se paaga ma se galuega mata'utia. Ina ia fa'ato'ilaloina nei fa'alavelave, o le tele o solofanua sami latou te fa'atinoina le amio e tasi, e mana'o e pipii i le pa'aga e to'atasi.
O lenei tautinoga e afua mai i le iloaina o le taimi lava e maua ai se solofanua faʻapitoa, o le nonofo faʻatasi ma faʻaipoipoga e faʻateleina ai le avanoa e manuia ai le toe gaosia, e sili atu i lamatiaga o le sailia o se paaga fou.
I le lalolagi o le alofa faaleuo o solofanua, o le sailia ma le tausia o se paaga e avea o se fuafuaga mo le faamautinoaina o se isi tupulaga olaola i le feagai ai ma faafitauli tulaga ese e fetaiai ma nei meaola.
3. Puffins o le North Atlantic
Atelani puffins o manulele uliuli ma paʻepaʻe tulaga ese e maua i le North Atlantic itulagi, e aofia ai Kanata i Sasaʻe, Niu Egelani, ma Europa i Sisifo. O tama'i manulele nei e mafai ona maulu e oo atu i le 200 futu i lalo o le vai e pu'e ai i'a ma e lauiloa i le aveina o i'a e sili atu i le tasi i le taimi i luga o le fogaeleele. O Puffins o ni paaga faamaoni, e filifilia le paaga tutusa i tausaga taʻitasi mai le lima tausaga. E ui e masani ona nofo toatasi i le sami, ae latou te o mai faatasi i nofoaga e fai ai fanau, toe faatasia e ala i faiga masani.
I le taimi o le fa'atupuina, e auaua'i uma le puffin po'a ma le fafine i le fa'a'ofuina o latou fuamoa se'ia fofoa le puffini pepe ma alu i le sami. Puffins e oʻo atu i le 30 tausaga le umi. I le 2019, na avea ai i latou ma manu felelei muamua na iloa e faʻaogaina meafaigaluega, e pei ona matauina e le au suʻesuʻe latou te sasaina i latou i laau. E fa'aopoopo atu i uiga mata'ina a nei puffins aulelei a North Atlantic.
Faitau foi: 40 Faʻamatalaga Faʻafuaseʻi e uiga i Manu e ono faateʻia ai oe
4. O isumu Oldfield
O isumu Oldfield e fa'apitoa aua latou te pipii i le pa'aga e tasi mo o latou olaga atoa, e le pei o isi isumu. E lelei tele foi i le tausiga o a latou pepe. O le isumu a tina ma tama e fesoasoani le tasi i le isi e fai se fale mafanafana ma tausia a latou fanau laiti.
E ese lenei mea mai isumu tia, o le isi ituaiga o isumu e le faamaoni. O isumu tia e masani ona i ai le tele o paaga eseese io latou olaga. Ae o isumu tuai e sili ona pipii faatasi ma lo latou alofa moni e tasi. E pei o se tala alofa i le lalolagi o manu!
5. Aeto Tulai
O aeto tula o ni manulele mataʻina e maua i Amerika i Matu, e lauiloa i lo latou lapopoa, lanu iloga, ma le gutu. E tetele atu fafine nai lo tane. E masani ona latou faʻaalu o latou taimi naʻo latou, pe o le taumalulu poʻo le vaitau o femalagaiga, ae o le mea e fiafia ai, latou te pipii i le paʻaga e tasi i tausaga uma.
O nei ulugalii tuuto e toe foi atu i tausaga taitasi e fau ni ofaga ma tausia a latou fanau, e masani ona faaaoga le nofoaga lava e tasi. O le mea e mataʻina ai, o loo faaauau pea ona faaleleia o latou ofaga e aeto tula, e ala i le faaopoopo i ai o laau, ma iʻu ai i le faia o ni faamoega mataʻina tele. Mo se faʻataʻitaʻiga, i Vermilion, Ohio, o loʻo i ai se faamoega faʻamaumau e 9 futu le lautele ma toetoe lava 12 futu le maualuga.
O nei manulele e faʻaalia le faʻamaoni i a latou paaga filifilia, o loʻo tumau pea i le paaga e tasi mai le taimi muamua o la latou faʻaipoipoga. Peitaʻi, afai e lē mafai ona maua la latou paaga pe ua maliu foʻi la latou paaga, o le a la matuā saʻilia se uō fou. O aeto tula e le gata o se fa'ailoga mo o latou foliga ae fa'apea fo'i le latou tautinoga i a latou pa'aga i le olaga atoa ma ofaga matagofie latou te fausia fa'atasi.
6. Coyotes
O Coyotes o nisi ia o manu ua maua e fai paaga mo le olaga atoa. E ui e masani ona vaaia i latou o ni manu taufaaʻoleʻole, ae o le mea moni, latou te matuā faamaoni i la latou paaga e toʻatasi. E le pei o le talitonuga masani, e seasea se ese mai le coyotes. O lenei faamaoni na fesoasoani moni ia i latou e manuia i aai. I nofoaga e to'atele ai tagata, e taua tele le fa'alogo lelei ma le tausiga mai o latou matua uma e lua. O le mea lea e sili atu ai ona ola pe a faatusatusa i tamai maile e na o le tasi le matua e puipuia ma fafaga i latou.
A sauni le tama'i coyote e fai fa'aipoipoga, e fa'aalu e le ulugali'i toeitiiti lava o taimi uma e fa'atasi ai e fai mea e pei o le su'eina o mea'ai, malolo, ta'alo, ma tamo'e. O lenei fa'amaoni ma le galulue fa'atasi e saofagā i le manuia o coyotes i si'osi'omaga o le taulaga. O lea, e ui lava i lo latou taʻutaʻua taufaaʻoleʻole, e fa'aalia e coyotes le fa'amaoni mata'ina ia latou mafutaga.
7. Alope Mumu
E fa'aalia e alope mumu auala eseese e nonofo fa'atasi ai. O le tele o taimi, e fai taitoalua, e nonofo faatasi ai le tane ma le fafine. Ae ui i lea, o nisi taimi e nofo ai le alope po'a ma le tele o alope fafine i totonu o se lua, ma fa'aipoipo ma i latou.
I tulaga eseese, e mafai e se ulugali'i alope ona fa'asoa lo la lua ma se alope tama. O lenei tama teine e leai sana pepe ae o lo'o nonofo ma le ulugali'i ma tausia le la fanau.
O lea la, o alope mumu e eseese auala e faʻatulagaina ai o latou aiga. E mafai ona fa'atasi, nonofo ta'ito'alua, pe iai fo'i se fa'alavelave lavelave ma le tele o tama'ita'i ma se tama'ita'i. E manaia pe fa'afefea ona fetuutuunai nei manu i fa'alapotopotoga fa'ale-agafesootai eseese e fa'atatau i o latou mana'oga ma si'osi'omaga.
Faitau foi: Mafuaaga e Fausia ai se Maile i Lenei Tausaga
8. Kipi
Gibbons, o se vaega 'ese'ese o tama'i ape e maua muamua i Asia i Sautesasae, e aofia ai le tele o ituaiga o meaola. E tutusa ma isi primates, o gibbons e foliga mai na atiina ae monogamy e avea o se fuafuaga puipuia e faasaga i le fasiotia o pepe ma mo le puipuiga o le teritori.
I tala faasolopito, o gibbons sa masani ona vaʻaia o se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa o manuki monogamous. O paga o gibbons e faʻaalu se taimi taua i le vaʻaiga tutusa ma le tausia faʻatasi o a latou fanau. Latou te faia ni iunite faaleaiga e aofia ai paaga faaipoipo e toatasi ma a latou fanau laiti.
E feso'ota'i fo'i Gibbons e ala i feso'ota'iga tu'ufa'atasi, lea e fa'atino fo'i fa'aaliga fa'alotoifale, fa'atasi ai ma ali'i ma tama'ita'i o lo'o saofagā vaega patino i le leo. Ae peita'i, pe a su'esu'e toto'a, e iloa ai, e pei o le tele o ituaiga fa'a-feso'ota'i monogamous e tausia a latou fanau ma se paaga e to'atasi, o gibbons e fai fa'aipoipoga i fafo atu oa latou paga ma e ono o'o i suiga i a latou paaga.
9. O Tiny Dik-Diks
O Dik-diks o ni antelope laiti ia e maua i nai atunuu i lalo o Sahara Aferika. E nonofo i togavao matutu ma e fetaui lelei i lea siosiomaga. Peitaʻi, e matuā faamataʻuina i latou e tagata. E tulituli e tagata le dik-diks mo o latou ponaivi, lea e faʻaaogaina i mea teuteu, ma o latou paʻu, e fai i totigilima suede.
O Dik-diks e nonofo ta'ito'alua ma e mana'omia ni fanua tetele mo le fa'a'aina. E nonofo faatasi o se ulugalii, ma pe a matutua le la fanau, ona ō lea e suʻe a latou lava oganuu. E masani lava, e mavae atu dik-diks matutua, ma maua ai avanoa mo tamaiti laiti. E fesoasoani lea e fa'atumauina tutusa le aofa'i o tama ma tama'ita'i dik-diks matutua.
10. Swans
O Swans o le tele o manulele faamaoni, pipii ma le paaga e tasi mo le tele o tausaga poʻo o latou olaga atoa. Peitaʻi, e pei lava o tagata, o nisi o taimi e feagai ai ulugalii o swan ma faafitauli e pei o le malepelepe ma le kopi. O le mea e ofo ai, e tusa ma le 1 i le 7 fuamoa i totonu o ausana uliuli a Ausetalia e tausia e se tama tane e le o le matua moni, ma e masani lava ona le iloa e le manu tane. E mafai e Swans ona suʻe ni paaga fou pe a le manuia o latou ofaga, pe a leaga le vaitau o le faʻatoʻaga, pe pe a oti se tasi oi latou.
Pe a valavala ulugalii, e masani lava ona faigofie mo le tamaʻitaʻi fafine ona suʻe se paaga fou. E mafai ona ia toe auai i se vaega o swans, ae nofo le tane i le nofoaga sa latou masani ai, ma le faamoemoe e faatosina mai se paaga fou. E pei lava o mafutaga a tagata, e maua e swans i luga ma lalo o latou olaga alofa.
11. O Macaws mūmū felanulanuai
O macaws mūmū, ua lauiloa i o latou fulu olaola, sa masani ona faatumuina le lagi o Amerika Tutotonu i o latou lanu olaola. Sa latou faia ni paga taitoalua fiafia, toe fanauina ma a latou paaga. Ae ui i lea, i aso nei, o latou numera i le vao ua matua faʻaitiitia, aemaise lava ona o le faʻatauga fagafao ma le faʻaleagaina o nofoaga.
E ui lava i nei luʻitau, ae o loʻo faʻaauau pea ona avea macaws mūmū ma manulele e tasi, tumau i le tasi paaga mo le tele o tausaga aʻo tausia faʻatasi a latou fanau. O le mea e malie ai, atonu latou te suia paaga i nai tausaga uma, ae o le ute o lo latou natura monogamous e tumau. O lenei suiga i amioga o se taunuuga o le taufaamataʻu latou te feagai i lo latou siosiomaga.
E lē gata i lea, o le macaws mūmū sa iai muamua, faatasi ai ma o latou fulu felanulanuaʻi ma noataga e tasi, ua feagai nei ma luʻitau ua iʻu ai i le faaitiitia o lo latou faitau aofaʻi. E ui lava i nei faigata, latou te tumau i la latou tautinoga e fausia ni faiga faapaaga tumau i le vao.
12. Sandhill Cranes
Sandhill cranes e faʻasoa se fesoʻotaʻiga alofa faʻapitoa, tuuto atu i se paaga nofofua mo o latou olaga atoa. A o'o i le vaitau o faiga fa'aipoipoga, e fai siva nei siva, e vala'au atu le tasi i le isi e fa'amalosia lo latou va. O a latou siva e mafai ona malie, e aofia ai le togiina o laau po o laau i luga o le ea.
O le taimi lava e fai ai se ofaga ma tu'u fuamoa, ona fai loa lea e le keke tane le tiute o le leoleoina o le faamoega. A o tuputupu aʻe tamaʻi tio, o le aiga atoa e amata i se malaga femalagaʻi faʻatasi. O lenei tala alofa uiga ese i sandhill cranes ua fa'aalia ai o latou sootaga malolosi faaleaiga ma le matagofie o la latou tautinoga i le olaga atoa.
Faitau foi: Aisea e 'ai ai e maile le poop?
13. Albatrosses
Albatrosses e tetee i manatu masani e uiga i sootaga monogamous. E ui i le tele o a latou malaga faaletausaga e faitau afe maila, ae e toe foʻi pea lava i o latou nofoaga masani e faamoega ma toe faatasia ai ma le paaga e tasi mo le faiaiga ma le tausiaina o a latou fanau. O le mea e malie ai, o matua uma e lua o loʻo auai malosi i le tausiga o a latou tamaʻi manulele.
E ui o nei manulele matagofie o loʻo tausia se sootaga tuuto i le olaga atoa ma a latou paaga muamua, latou te auai foi i le faʻaipoipo ma isi tagata, e pei o se "fesoʻotaʻiga tatala" tagata. I lenei faatulagaga, o paaga uma e lua e tumau le tuuto o le tasi i le isi aʻo suʻesuʻeina foi avanoa ma isi tagata i fafo atu o la latou paga faʻavae.
O le malosi o sootaga tulaga ese a albatrosses e luʻitauina ai manatu muamua e uiga i le monogamy i le malo o manu, e faʻaalia ai le lavelave ma le eseesega o sootaga lautele i le lalolagi avian.
14. Falaoa
O Beavers e masani ona manatu e iai ni mafutaga e tasi i le natura, ma aiga e masani ona aofia ai matua e toalua ma a latou fanau. Ae ui i lea, o lenei manatu e le o sa'o ona atagia ai a latou masaniga fa'aipoipo. O su'esu'ega i le faitau aofa'i o pi na fa'ailoa mai ai e silia ma le afa o pi na fa'atamaina e le sili atu i le lua pipe po'a.
E le gata i lea, e masani ona fa'afeusua'i piva ma tagata ta'ito'atasi mai nu'u lata ane, e fa'ailoa mai ai se amio e sili atu ona 'ese'ese ma lavelave nai lo le talitonuga muamua. O lenei mea e luʻitauina ai le manatu o le monogamy saʻo i mafutaga beaver, faʻamaonia le taua o le malamalama i le lavelave o a latou fegalegaleaiga lautele i le vao.
15. Shingleback Skinks
Shingleback skinks o pili lapopoa enaena enaena e maua i Ausetalia i saute, aemaise i New South Wales. E iai a latou laulaufaiva lanumoana uliuli ma gutu piniki pupula. Pe a fananau mai pepe shinglebacks, e mafai ona latou tausia i latou lava, ina ia latou le manaʻomia o latou matua.
O le mea e ofo ai, o nei pili e faʻaalu le tele o le tausaga na o ia, ae latou te toe foʻi i le latou paaga e tasi i tausaga uma. E masani le va'aia o pea pa'u shingleback o savavali fa'atasi i Niu Saute Uelese, ma le tane e mulimuli i le fafine. O lenei ituaiga o pipii faatasi, e taʻua o le monogamy, e mafai ona sili atu i le 10 tausaga, e le masani ai mo pili.
E tusa lava pe oti se tasi o i latou, e mafai ona tumau pea le sootaga. Ua va'aia e tagata ni pa'u shingleback o lo'o nonofo ma a latou paga na lavea i se ta'avale, fa'ao'o ma etoeto mo ni aso.
Tuua se tali