Yog tias koj tsis paub meej txog dab tsi ua rau cov khoom noj khoom haus sib nrug ntawm cov khoom noj khoom haus, koj tsis yog tib qho xwb. Tab sis tsis txhob txhawj, peb nyob ntawm no kom tshem tawm cov khoom rau koj. Cia peb rhuav tshem cov hauv paus ntawm cov khoom noj khoom haus thiab cov khoom noj khoom haus hauv cov ntsiab lus yooj yim to taub. Cov tswv yim no yog qhov tseem ceeb rau ecologists thaum lawv nthuav tawm kev sib raug zoo ntawm cov nroj tsuag thiab tsiaj txhu hauv ib qho chaw ecosystem.
Cov saw zaub mov zoo ib yam li zaj dab neeg hais txog leej twg noj leej twg hauv kab ncaj nraim. Daim duab tsov ntxhuav noj zebra, thiab koj tau txais lub tswv yim. Ntawm qhov tod tes, lub vev xaib zaub mov zoo li lub vev xaib nyuaj ntawm cov dab neeg sib cuam tshuam. Nws qhia txog kev sib raug zoo ntawm ntau yam nroj tsuag thiab tsiaj txhu nyob rau hauv ib qho ecosystem, qhia txog kev sib raug zoo uas txhawb nqa lub neej.
Los ntawm kev nkag siab txog cov ntsiab lus no, ecologists tau txais kev nkag siab zoo txog qhov sib txawv li cas nyob ntawm ib leeg rau kev ciaj sia. Yog li, cia peb dhia mus rau hauv lub ntiaj teb ntawm cov khoom noj khoom haus thiab cov khoom noj webs kom demystify lub luag haujlwm ntawm cov nroj tsuag thiab tsiaj txhu hauv peb cov ecosystems.
Food Chain yog dab tsi?
Cov saw zaub mov zoo li ib txoj kab uas qhia tau hais tias lub zog txav ntawm ib yam muaj sia mus rau lwm qhov hauv qhov xwm txheej. Nws pib nrog lub zog ntawm lub hnub. Tom qab ntawd, lub zog no mus los ntawm ntau hom, ib qho tom qab lwm tus.
Piv txwv li, cia peb saib cov khoom noj yooj yim: Hnub → Nyom → Zebra → Tsov. Lub hnub muab lub zog rau cov nyom, uas yog noj los ntawm zebra. Ces, tsov ntxhuav noj zebra.
Food chains qhia peb tias txhua yam muaj sia tau txais lub zog los ntawm zaub mov. Lawv kuj qhia tau hais tias cov as-ham mus ntawm ib hom mus rau lwm tus raws cov saw hlau.
Tam sim no, xav txog cov khoom noj uas nyuaj dua: Hnub → Nyom → Npua → Nas → Nab → Hawk. Nyob rau hauv cov saw no, cov nas tsuag noj nyom, nas noj nas tsuag, nab noj nas, thiab thaum kawg, tus hawk noj nab.
Yog li, cov khoom noj khoom haus pab peb nkag siab tias lub zog thiab cov as-ham nkag mus li cas ecosystems, los ntawm cov nroj tsuag mus rau tsiaj, loj thiab me.
Qib trophic hauv cov khoom noj khoom haus
Nyob rau hauv ib qho ecosystem, tag nrho cov tsiaj muaj sia nyob tau muab faib ua ntau theem hu ua trophic theem. Cov theem no pab ecologists kawm thiab nkag siab txog lub luag haujlwm tshwj xeeb ntawm cov kab mob hauv lub ecosystem. Cia peb saib rau hauv txhua qib trophic hauv cov khoom noj khoom haus.
1. Tus tsim tawm
Hauv ecosystems, thawj theem yog nyob ntawm cov neeg tsim khoom. Cov kab mob no hu ua cov neeg tsim khoom vim lawv tuaj yeem ua rau lawv tus kheej noj. Tsis zoo li lwm yam tsiaj, lawv tsis cia siab rau lwm tus rau lawv lub zog.
Cov neeg tsim khoom feem ntau siv lub hnub lub zog hauv cov txheej txheem hu ua photosynthesis los tsim lawv tus kheej lub zog thiab cov as-ham. Cov nroj tsuag poob rau hauv pawg no, xws li algae, phytoplankton, thiab qee yam hom kab mob.
Cov tsiaj no ua lub luag haujlwm tseem ceeb hauv kev txhawb nqa qhov sib npaug ntawm lub zog nyob rau hauv ib qho ecosystem, ua lub hauv paus rau tag nrho cov khoom noj khoom haus. Lawv lub peev xwm los ua tus kheej tsim lawv cov khoom noj khoom haus txawv lawv ua qhov tseem ceeb rau kev noj qab haus huv thiab kev ua haujlwm ntawm ecosystem.
2. Cov neeg siv khoom
Cov neeg siv khoom noj khoom haus
Cov neeg siv khoom ua lub luag haujlwm tseem ceeb hauv cov khoom noj khoom haus, sawv cev rau qib tom ntej trophic tom qab cov neeg tsim khoom. Muaj peb yam tseem ceeb ntawm cov neeg siv khoom: herbivores, carnivores, thiab omnivores.
- Herbivores: Cov no yog cov neeg siv khoom tseem ceeb uas tsuas yog siv cov nroj tsuag xwb. Piv txwv li mos lwj, luav, nees, nyuj, yaj, thiab ntau yam kab. Herbivores tuaj yeem noj ntau qhov chaw ntawm cov nroj tsuag, xws li nplooj, ceg, txiv hmab txiv ntoo, berries, txiv ntseej, nyom, paj, cag, lossis paj ntoos.
- Carnivores: Carnivores yog cov neeg siv khoom noj tsuas yog rau lwm yam tsiaj xwb. Piv txwv ntawm carnivores muaj xws li miv, hawks, sharks, qav, owls, thiab kab laug sab.
- Omnivores: Omnivores muaj cov khoom noj uas suav nrog cov nroj tsuag thiab tsiaj txhu. Dais, tib neeg, raccoons, feem ntau primates, thiab ntau noog yog suav tias yog omnivores.
Raws li cov neeg siv khoom txav mus rau cov khoom noj khoom haus, ntau qib sib txawv. Cov neeg siv khoom tseem ceeb, zoo li herbivores, noj tsuas yog cov nroj tsuag, thaum cov neeg siv khoom thib ob ua rau lwm tus neeg siv khoom. Hauv ib qho piv txwv, tus nas yuav yog tus neeg siv khoom thib ob, thiab cov neeg siv khoom qib siab noj cov neeg siv khoom thib ob - xws li tus nab hauv qhov piv txwv.
Cov zaub mov culminates nyob rau hauv lub apex predator, nyob rau saum. Hauv qhov piv txwv, tus hawk yog tus apex predator. Lwm cov piv txwv ntawm apex predators nyob rau hauv ntau yam ecosystems muaj xws li tsov ntxhuav, bobcats, tsov ntxhuav roob, thiab loj dawb sharks. Kev nkag siab txog lub luag haujlwm ntawm cov neeg siv khoom pab teeb pom kev sib txawv hauv lub vev xaib ntawm kev sib raug zoo hauv ecosystems.
3. Decomposers
Decomposers ua lub luag haujlwm tseem ceeb ua qhov txuas kawg hauv cov khoom noj khoom haus. Cov kab mob pab tau no, feem ntau yog cov kab mob thiab cov fungi, vam meej ntawm kev noj cov khoom lwj xws li cov nroj tsuag tuag thiab tsiaj txhu. Thaum lawv pub, decomposers rhuav tshem cov ntaub ntawv no thiab hloov mus rau hauv cov av nplua nuj. Cov txheej txheem no yog qhov tseem ceeb rau kev rov ua cov khoom noj rov qab rau hauv ib puag ncig.
Cov av nplua nuj tsim los ntawm decomposers dhau los ua ib qho chaw tseem ceeb rau cov nroj tsuag. Cov nroj tsuag nqus cov as-ham los tsim lawv tus kheej cov zaub mov los ntawm photosynthesis, pib lub voj voog tshiab ntawm cov khoom noj khoom haus. Qhov tseem ceeb, cov decomposers ua raws li cov neeg ua haujlwm huv huv, ua kom zoo dua qub ntawm cov kab mob ib zaug nyob rau hauv cov peev txheej muaj txiaj ntsig uas txhawb nqa lub neej tsis tu ncua hauv ecosystems.
Hauv cov ntsiab lus yooj yim, decomposers pab tswj qhov sib npaug ntawm cov xwm txheej los ntawm kev hloov cov pov tseg rau hauv cov khoom noj muaj txiaj ntsig zoo rau cov nroj tsuag, tsim kom muaj lub voj voog txuas ntxiv uas txhawb kev ciaj sia ntawm ntau yam kab mob hauv ecosystem.
Food Web yog dab tsi?
Khoom noj khoom haus webs zoo li daim duab loj ntawm leej twg noj dab tsi hauv ib qho chaw. Tsis yog tsuas yog qhia ib txoj kab yooj yim ntawm lub hnub mus rau cov nroj tsuag mus rau cov tsiaj, lawv qhia tias txhua yam nyob hauv ib cheeb tsam sib txuas li cas. Xav txog tias nws yog lub vev xaib loj uas muaj ntau cov xov - txhua txoj xov sawv cev rau ntau txoj kev uas tsiaj tau txais lawv cov zaub mov.
Hauv cov ntsiab lus yooj yim, lub vev xaib khoom noj yog ib pawg ntawm cov khoom noj khoom haus sib txuas. Cov chains no qhia peb txog kev sib raug zoo ntawm ntau hom hauv ib ib puag ncig tshwj xeeb. Los ntawm saib lub vev xaib khoom noj, cov kws tshawb fawb tuaj yeem nkag siab tias ntau yam tsiaj thiab nroj tsuag nyob ntawm ib leeg rau kev ciaj sia. Nws zoo li pom qhov sib txawv ntawm lub neej hauv qhov xwm txheej.
Yog li, es tsis txhob xav txog qhov xwm txheej raws li txoj kab ncaj nraim, duab nws ua ib lub network nyuaj uas txhua yam nyob ntawm ib leeg. Khoom noj khoom haus webs pab peb pom kev sib txuas zoo ntawm cov nroj tsuag thiab tsiaj txhu, qhia txog kev sib npaug ntawm lub neej hauv peb cov ecosystems.
Sau ntawv cia Ncua